تخت جمشید یا پرسپولیس | راز ماندگاری تخت جمشید

تخت جمشید یا پارسه (یا پرسپولیس، پرسه‌پلیس، هزارستون، صدستون و یا چهل‌منار) یکی از شهرهای باستانی ایران در زمان امپراطوری هخامنشیان است که در طی سال‌های زیادی پایتخت شکوه و تشریفات ایران بوده است. تخت جمشید در سال ۱۹۷۹ در میراث جهانی یونسکو ثبت شد. همه ما در مورد تخت جمشید شنیده ایم در این مقاله در مورد شکوه و راز ماندگاری این بنای تاریخی صحبت می کنیم پس تا آخر مقاله در سپنجا با ما باشید.

برای اجاره سوئیت در شیراز روی لینک کلیک کنید.

شکوه تخت جمشید یا پرسپولیس

تخت جمشید محبوب ترین و دوست داشتنی ترین بنای ایران محسوب می‌شود. این بنای فوق العاده نماد شکوه ایرانی است. تخت جمشید در محدوده ی شهر مرودشت در استان فارس قرار گرفته است. این بنای زیبا در دامنه ی کوه رحمت قرار گرفته و در کتیبه‌های نوشته شده بر روی دیوار تچر از این بنا با عنوان صد ستون یاد شده است.

جهت ساخت تخت جمشید، تعداد زیادی از مهندسان و هنرمندان و معماران با هم همکاری کرده اند و تعداد زیادی از این افراد از کشورهای دیگر به ایران آمده بودند تا برای ساخت این بنا با هم همفکری کنند. آنها می‌خواستند بنایی بسازند که در طی سالیان طولانی به عنوان نمادی از وحدت و صلح جهانی باشد. ساخت تخت جمشید به دوران حکومت داریوش باز می‌گردد و این کار بعد از وی توسط پسرش خشایارشاه و نوه‌اش اردشیر اول نیز ادامه یافت. این پادشاهان نیز هر کدام قسمت‌هایی را به پرسپولیس اضافه کردند و این کار باعث شد ساخت این بنا ۱۸۸ سال طول بکشد.

علت نامگذاری تخت جمشید

تخت جمشید با وجود ناملایمتی ها و نامهربانی‌ها هنوز هم بر جای خود استوار است. این بنای تاریخی در ۵۷ کیلومتری شیراز واقع شده است و در سال ۱۹۷۹ در میراث جهانی یونسکو نام آن ثبت شد. تخت جمشید هنوز هم عظیم ترین و باشکوه ترین بنای تاریخی ایران به شمار می‌رود.

فردوسی در شاهنامه اثر بزرگ خود جمشید را اینگونه توصیف می کند: جمشید پادشاه عادل و زیبارویی بود که سال ها بر ایران حکومت می‌کرد. اورنگ یا تخت پادشاهی چنان بزرگ بود که دیوان آن را به دوش می‌کشیدند.

پس از حمله‌ی اسکندر و عرب‌ها به ایران مردم کم کم یاد و خاطره ی پادشاهان هخامنشی را فراموش کردند. وقتی مردم از خرابه‌های پارسه عبور می‌کردند تصاویر حکاکی شده‌ی تخت شاهی را می دیدند که روی دست مردم بلند شده بودند. از آنجا که مردم نمی‌توانستند متن روی کتیبه ها را بخوانند برای همین فکر می کردند که این مکان همان اورنگ پادشاهی است که در شاهنامه آورده شده بود؛ برای همین کم کم نام این مکان تخت جمشید نامیده شد.

پیشینه تخت جمشید

تخت جمشید مربوط به دوره‌ی هخامنشی و متعلق به حکومت پادشاهانی همچون داریوش بزرگ، خشایار شاه و اردشیر اول است. داریوش بزرگ بنیان گذار تخت جمشید بود. پس از داریوش، خشایار شاه و اردشیر اول پسر و نوه‌ی او به آبادانی و گسترش این بنا پرداختند. اردشیر سوم نیز اقداماتی در جهت مرمت این بنا انجام داد.

تخت جمشید تا ۲۰۰ سال برپا بود. این بنای باشکوه پایتخت بهاری محسوب می‌شد. در نوروز استاندارها و ساتراپ ها با پیشکش‌های مختلفی در تخت جمشید جمع می شدند. متاسفانه آلاینده‌های پتروشیمی مرودشت باعث به خطر افتادن این بنای باشکوه شدند.

اولین بار کاوش در زمینه ی تخت جمشید توسط فردی با نام ارنست امیل هرتزفلد و تحت نظر رضا شاه صورت گرفت. ارنست امیل هرتزفلد توسط موسسه خاورشناسی شیگاگو جهت تحقیق در زمینه تخت جمشید فرستاده شد.

معماران

تخت جمشید تنها توسط عده ای خاص ساخته نشده است. در ساخت تخت جمشید از ملل گوناگونی کمک گرفته شده است. آشوریان، اوراتوئیان، مصریان، بابلیان، هندوان، سکائیان و … اقوامی بودند که در ساخت تخت جمشید مشارکت داشتند.

همچنین بخوانید: نقش رجب

همچنین بخوانید: نقش رستم

راز ماندگاری تخت جمشید

سوالی که ذهن بسیاری از افراد را به خود مشغول می کند این است که چطور بعد از سال ها هنوز هم تخت جمشید پا برجاست؟ چرا این اثر از زلزله و زمین لرزه در امان مانده است؟ پاسخ این سوال این است که محل اتصال ستون ها نقش بسیار مهمی در پایداری بنا دارد.

فنر لای ستون ها در ساختمان های امروزی نقش سرب را بازی می کنند. مواردی این چنینی نشانه ی بزرگی از درایت و هوشمندی سازندگان تخت جمشید را نشان می دهد.

همچنین محل اتصال ستون ها با سرب داغ پر شده است.

سرب دو فایده بزرگ داشت:

• سرب تکه های ستون را محکم نگه می دارد.
• نرمی و چکش خواری سرب باعث واکنش در هنگام زمین لرزه می شود و خرد نمی شود.

به بسیاری از بناهای تاریخی و قدیمی که نگاه کنید در یک چیز نقطه اشتراک دارند، آن هم چیزی نیست جز استقامت و ماندگاری بالایی که دارند. عظمت بناهای تاریخی و شیوه ساخت آنها موجب متحیر شدن بسیاری از معماران روز دنیا و تاکنون هیچ معمار و مهندسی نتوانسته است که ادعا کند که توان ساخت چنین بناهای مستحکمی را دارد.

از هر جهت که به این موضوع نگاه کنیم تخت جمشید خارق العاده ترین بنای تاریخی ایران است و قطعا نام ایران و ایرانی و سرگذشت مردمان این سرزمین به خاطر وجود چنین بنای عظیم و ارزشمندی تا ابد زنده خواهد ماند.

عظمت بنای پرسپولیس

پرسپولیس یا تخت جمشید دارای هفت تالار یا کاخ است که در آنها بیش تر از سه هزار نقش برجسته را می‌توانید ببینید. این نقش ها به شکل فوق العاده ای با هم هماهنگ هستند و با یکدیگر ارتباط دارند. ستون‌ها و پله ها در کنار دو آرامگاه سنگی که در مجموعه تخت جمشید وجود دارند، هر کدام معنی و مفهومی خاصی دارند که در ادامه این هفت کاخ را بیشتر توضیح می دهیم.

کاخ آپادانا

این کاخ در میان دیگر کاخ هایی که در تخت جمشید قرار گرفته است از قدمت بیشتری برخوردار است. همچنین به دلیل با شکوه بودن این کاخ، همیشه در معرض توجه قرار گرفته است. ساخت کاخ آپادانا حدود ۵۱۵ سال قبل از میلاد آغاز شد و حدود سی سال ساخت آن به طول انجامید. کاخ آپادانا دارای ۳۶۶۰ مترمربع مساحت است که سبب شده این کاخ باشکوه ترین بنای پرسپولیس باشد.

دیوارهای کاخ آپادانا از خشت ساخته شده اند و نمایی آجری دارند. ستون های این کاخ از سنگ درست شده اند و تالار اصلی کاخ آپادانا ۳۶ ستون دارد که ارتفاعی بیست متری دارند و بسیار مستحکم بودند. این ستون ها تا دوران قاجار نیز پا برجا بوده اند اما پس از آن و در حال حاضر از ۷۲ ستون موجود در کاخ، تنها ۱۴ ستون باقی مانده است. در همه جهت های جغرافیایی به جز جنوب، ایوان هایی ۱۲ ستونه وجود داشته است. محل ورود اصلی پادشاهان به کاخ پله های شرقی بوده است، به همین دلیل روی این پله ها می توانید مهم ترین نقش های تخت جمشید را مشاهده کنید.

کاخ هدیش

کاخ هدیش پس از کاخ آپادانا یکی از باشکوه‌ترین کاخ های تخت جمشید است که به معنای جای بلند است. گفته شده است نام همسر دوم خشایارشاه هدیش بوده است و این کاخ جهت قدردانی از وی به نام هدیش نام گذاری شده است. این کاخ در بخش جنوبی و مرتفع تخت جمشید قرار گرفته است و به آن کاخ خصوصی خشایار شاه نیز می‌گویند. در کاخ هدیش دو پلکان وجود دارد که این کاخ را به کاخ ملکه متصل می‌کند.

در کاخ هدیش می توانید تصویری از خشایار شاه با تاج صاف و بی کنگره را ببینید که روی سرش کتیبه ای به زبان پارسی، عیلامی و بابلی وجود دارد. البته این کاخ در آتش سوزی رخ داده، آسیب های فراوانی دید.

کاخ ملکه

کاخ ملکه نسبت به دیگر بناهای تخت جمشید ارتفاعی پایین تر دارد و به دستور خشایار شاه ساخته شده است. پرفسور ارنست امیل هرتزفلد نیز در سال ۱۹۳۱ قسمتی از کاخ را مجدد خاک برداری و تجدید بنا کرد. امروزه این کاخ به عنوان موزه و اداره مرکزی تاسیسات تخت جمشید کاربرد دارد.

کاخ هـ

کاخ ه یا کاخ اچ یکی دیگر از تالارهای تخت جمشید است و در غرب کاخ هدیش واقع شده است. در هر دو طرف این کاخ پلکان با نقش و نگار وجود داشت که اکنون تقریبا نیمه ویران شده است.

کاخ تچر یا کاخ اختصاصی داریوش

این کاخ نیز از کاخ های با قدمت زیاد در تخت جمشید است که با دستور داریوش ساخت آن آغاز شده است. ساخت کاخ تچر همزمان با آپادانا شروع شد. به کاخ تچر همچنین کاخ تالار آینه نیز می‌گویند زیرا از سنگ‌های صیقلی شفاف ساخته شده است. کاخ تچر ۱۲ ستون دارد و در جنوب آن ایوانی با ستون وجود دارد که محل سکونت داریوش بوده است. در زبان پارسی باستانی واژه تچر به معنی منزل زمستانی بوده است. هر چند اطلاعات دقیقی در مورد اینکه آیا این کاخ واقعا منزل زمستانی دایوش بوده است یا نه در دسترس نیست.

کاخ تچر دارای ۳۰ متر عرض و ۴۰ متر طول است و در زمان خشایارشاه تا اردشیر سوم نیز به این کاخ قسمت هایی افزوده شد. نقوشی از نبرد شاه، تاج و دستبند و… با فلزات گرانبها در این کاخ وجود داشت که در زمان حمله اسکندر مقدونی به غارت رفت.

کاخ سه در

در مرکز کوشک تخت جمشید کاخ سه در قرار دارد که در آن سه درگاه و چند راهرو وجود دارد که این کاخ را به کاخ های دیگر متصل می کند. به همین دلیل به این کاخ، کاخ مرکزی سه دری گفته می‌شود. نوع کاربری و موقعیت کاخ به گونه ای است که به آن تالار شورا نیز گفته می شود. روی پلکان کاخ سه در تصاویری از نجیب زادگان پارسی وجود دارد که به شکل غیر رسمی با یک گل نیلوفر به ملاقات فرمانروایان می رفتند.

کاخ سه دروازه تخت جمشید

این کاخ حدود ۲۴۰ هزار متر مربع مساحت دارد و در مرکز آن سنگی با ابعاد ۷۵ در ۷۱ وجود دارد که درون آن یک حفره شکل گرفته است. برخی معتقدند که این محل، جایی بوده است که تقویم استخراج می شده و محل نگهداری زمان و ماه و روز بوده است. تصویری از اردشیر یکم با ریش بلند و عصای شاهی که در حال خارج شدن از تالار است روی درگاهی در ایوان شمالی قرار دارد. روی تخت و سایه بان نیز تصویری از یک انسان بالدار قرار گرفته است که به آن فر کیانی می‌گویند.

کاخ صد ستون

کاخ صد ستون یکی از کاخ های مهم تخت جمشید است که حدود ۴۷۰ سال پیش از میلاد، ساخت آن آغاز شد و تا ۴۹۰ قبل از میلاد ادامه داشت. مساحت کاخ صد ستون حدود ۴۷۰۰ متر مربع است و در آن یک ایوان ۱۶ ستون قرار دارد. ارتفاع ستون های این کاخ حدود ۱۴ متر مربع است و ساخت آن در زمان اردشیر اول به اتمام رسید. کاخ صد ستون دومین کاخ وسیع تخت جمشید یا پرسپولیس است.

نام این کاخ به علت وجود صد ستون در تالار مرکزی روی آن گذاشته شده است. کاخ صد ستون همچنین به عنوان بزرگترین تالار سرپوشیده جهان شناخته شده است. اردشیر شاه در مورد این کاخ چنین گفته است: این خانه را خشایار شاه، پدر من، پی‌اش را ریخت، به تایید اهورامزدا، من، اردشیر شاه، آن را برآوردم و تمامش کردم.

کاخ G

این کاخ از جمله کاخ هایی است که در تخت جمشید وجود داشته ولی الان چیزی از آن وجود ندارد. در کاخ G پلکانی در دو طرف وجود داشت که به سمت کاخ هدیش می رفت. در این کاخ همچنین تصاویری از سربازان و خدمه وجود داشته که روبه روی آنها ظرف و خوراکی هایی بوده است که در حال بردن آن به سمت کاخ داریوش بوده اند.

سایر مکان‌های دیدنی تخت جمشید یا پرسپولیس

در تخت جمشید یا پرسپولیس به جز کاخ هایی که از آنها یاد کردیم. مکان های دیدنی و آثار باستانی دیگری نیز وجود دارند. در ادامه این آثار باستانی را معرفی می کنیم.

دروازه ملل

پلکان ورودی اصلی تخت جمشید در شمال غربی آن واقع است و به وسیله خشایار شاه ساخته شده است. در هر سمت تعداد ۱۱۱ پله وجود دارد و عرض هر کدام ۳۸ سانتی متر و ارتفاع آن ده سانت است. این پله ها برای اینکه جهت حرکت مناسب باشند و افراد بتوانند روی آنها راحت قدم بردارند، پهن و عریض ساخته شدند.

موزه تخت جمشید

بنای موزه تخت جمشید، کهن ترین بنایی است که در تخت جمشید قرار دارد و مورد بازسازی قرار گرفته است. این موزه شامل یک ایوان خانه و دو نگارخانه و یک تالار است. ایوان این بنا دارای ۸ ستون چوبی در سقف آن است که دو سر هر ستون، سر گاو هستند. این موزه در سال ۱۳۸۱ و مصادف با روز جهانی موزه افتتاح شد.

دروازه نیمه تمام

دروازه ناتمام همان طور که از نام آن پیداست یک دروازه شبیه به دروازه ملل بوده است که در تخت جمشید قرار داد. در این دروازه دو اتاق در جبهه شرقی و غربی وجود داشته که محل قرار گیری نگهبانان بوده است. دروازه نیمه تمام قرار بوده به شکل گاو بالدار ساخته شود که به دلیل حمله اسکندر مقدونی ساخت آن نیمه تمام ماند.

خزانه

در قسمت جنوب شرقی تخت جمشید قسمتی وجود دارد که به آن خزانه می گویند. این ساختمان به دستور داریوش بزرگ بنا شده است و خشایار شاه در آن تغییراتی را به وجود آورده است. بخش خزانه دارای ۹۹ ستون و ۱۰۳۹۰ متر مربع مساحت است. در این بخش ۷۵۰ لوح گلی کشف شده است که شکوه، تمدن و فرهنگ در زمان هخامنشیان را نشان می دهند. در بخش خزانه اطلاعاتی به زبان عیلامی وجود دارد که در مورد حقوق کارگران و کارفرمایان و چگونگی پرداخت حقوق نوشته است. این موضوع نشان دهنده عدالت و تمدن در آن دوران است.

نقش رستم

نقش رستم در فاصله ۶ و نیم کیلومتری تخت جمشید قرار دارد و آرامگاه پادشاهان بزرگ پارسی مانند داریوش بزرگ، خشایار شاه، اردشیر یکم و داریوش دوم بوده است. یک آرامگاه دیگر هم وجود دارد که نیمه کاره باقی مانده است و گفته می شود که به داریوش سوم متعلق بوده است.

پاسارگاد

مقبره کوروش کبیر در ۱۳۴ کیلومتری شیراز و در فاصله ۸۲ کیلومتری تخت جمشید قرار دارد. معماری این بنا بسیار خاص و شگفت انگیز است و در سال ۱۳۸۳ در لیست آثار جهانی یونسکو ثبت شده است. بنای پاسارگاد در حقیقت پنجمین اثر ایرانی بود که وارد لیست میزاث جهانی یونسکو شد. روی آرامگاه کوروش بزرگ با خط میخی باستان این جمله نوشته شده است.

»ای انسان! من کوروش پسر کمبوجیه هستم که شاهنشاهی پارس را بنا کردم و شاه (کل) آسیا بودم. پس به این آرامگاه بر من رشک مبر «

علت سوزاندن تخت جمشید توسط اسکندر مقدونی

روایت های زیادی از علت به آتش کشیده شدن تخت جمشید وجود دارد. برخی معتقدند که اسکندر مقدونی برای انتقام گرفتن از شکستی که در جنگ میان ایران و یونان رخ داد و یونان شکست خورد و مورد تحقیر ایرانیان قرار گرفت، تخت جمشید را آتش زده است. برخی نیز معتقدند که معشوقه اسکندر در جشنی که به مناسبت پیروزی یونانیان در تخت جمشید برگزار شده بود، سهوا پرده ای را آتش زد و این بنای باشکوه را نابود ساخت.

سخن آخر

به استان فارس که سفر کنید، مطمئنا شما هم همانند هر گردشگر دیگری اولین جاذبه پر جذبه ای که به ذهنتان خطور میکند، تخت جمشید با همان پرسپولیس است. راز ماندگاری تخت جمشید و محبوبیت آن در بین گردشگران داخلی و خارجی سرگذشت شنیدنی و بنای با عظمت آن است. قطعا شنیدن مانند دیدن نیست. پیشنهاد سپنجا این است که حتما از آن دیدن کنید تا تمام گفته های ذکر شده در این مطلب برایتان قابل درک تر و روشن تر باشد.

اجاره منزل ویلایی مبله در همت جنوبی طبقه اول

اجاره آپارتمان یک خواب در دلگشا شیراز

اجاره هتل آپارتمان دو خواب دلگشا شیراز

اجاره آپارتمان دو خواب در دلگشا شیراز

اجاره آپارتمان لوکس در دلگشا شیراز

اجاره خانه ویلایی مبله در امیرکبیر شیراز - دو خواب