آشنایی با 11 مورد از خانه های قدیمی شیراز
اگر نسبت به بناهای تاریخی عشق می‌ورزید و ارزش زیادی برای این آثار برجای مانده از دوره‌های مختلف تاریخ قائل هستید، با ما همراه شوید. در این مقاله در تیم سپنجا قصد داریم تا 11 خانه زیبا از خانه های قدیمی شیراز را به شما معرفی کنیم.
شیراز یکی از معروف‌ترین و تاریخی‌ترین شهرهای ایران است که محبوبیت آن از مرزها فراتر رفته و همه ساله گردشگران بین‌المللی زیادی را از سراسر جهان به خود جذب می‌کند. در هر گوشه از این شهر باستانی جاذبه‌های تاریخی و قدیمی و البته طبیعتی زیبا و منحصر به فرد زیادی وجود دارد. شیراز را شهر فرهنگ و شعر و آراستگی ایرانی می‌نامند.
شیراز پر از خانه‌های باستانی است و امروز می‌بینیم که برخی از آنها تغییر کاربری داده و به هتل، مهمانسرای سنتی یا رستوران تبدیل شده‌اند. اگر می‌خواهید از دنیای مدرن امروزی دور شوید و تاریخ شیراز را مرور کنید، در سفرتان به شیراز به این خانه‌های تاریخی سر بزنید.
برای اجاره سوئیت در شیراز بر روی لینک کلیک کنید.
11 مورد از خانه های قدیمی شیراز
امروز خانه‌های باستانی شیراز به یکی از نقاط قوت گردشگری این شهر تبدیل شده‌اند. علاقه‌مندان به تاریخ، شوق ماجراجویی در این خانه‌ها را دارند. گردشگران به این خانه‌ها سر می‌زنند تا با شیوه زندگی ساکنان گذشته و تفاوت آنها با زندگی کنونی آشنا شوند. اگر شما هم چنین شوقی را در خود می‌بینید با ما همراه شوید تا برخی از این خانه‌های خوش‌نقشه و قدیمی را بشناسید. خانه‌هایی که برای ما آپارتمان‌نشین‌ها می‌توانند یک رویا باشند.
1- خانه محتشم، بنایی متعلق به دوران زندیه و قاجاریه
خانه تاریخی محتشم در مجاورت ارگ کریم‌خان قرار دارد و کمتر از 10 دقیقه با آن فاصله دارد. بخشی از این بنا در دوران زندیه و بخش دیگر آن در دوران قاجار ساخته شده است. این خانه زیبا در یکی از خیابان‌های تاریخی شیراز به‌نام شاپور قرار دارد. خانه محتشم از یک حیاط بزرگ با یک حوض زیبا در وسط، ستون‌های سنگی، تالار اصلی، چند اتاق سه‌دری، شاه‌نشین، ارسی، اتاقک پستو و … تشکیل است.
در معماری منحصربه فرد این خانه از خانه های قدیمی شیراز می‌توان شاهد زیباترین هنرهای ایرانی از جمله حجاری روی سنگ، گچ‌بری، نقاشی رنگ روغن به‌روی سقف چوبی، کاشی‌کاری، آینه‌کاری، گره چینی و… بود. در حال حاضر این خانه در اختیار معاونت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان فارس قرار دارد.
آدرس خانه محتشم: منطقه 8 شهرداری، خیابان 22 بهمن، بین خیابان ناصر خسرو و خیابان فردوسی
2- خانه نصیرالملک، از دیگر خانه‌های تاریخی شیراز
خانه نصیر الملک یکی دیگر از کهن‌ترین خانه‌های شهر شیراز است. این خانه در دل مجموعه جلو خان که جایی شبیه یک میدان بزرگ است ساخته شده و دو حیاط شمالی و جنوبی دارد. این خانه که در کنار جاذبه‌های ارزشمندی چون مسجد صورتی یا مسجد نصیرالملک قرار دارد هم مانند خیلی از خانه‌های قدیمی ایران، بخش اندرونی و بیرونی دارد و هر کدام بخش‌های مختص خود را دارند.
متاسفانه امروز جز قسمت اندرونی و اتاق ارسی چلیپا شکل، از این بنا چیزی برای دیدن باقی نمانده است. قسمت بیرونی بنا که مدتی به کلانتری نیروی انتظامی تبدیل شده بود فعلاً متروک است. هنوز تزئینات بسیار ارزشمند و دیدنی زیادی در بخش اندرونی و اتاق‌های این بنا وجود دارد که عمده آن شامل تزیینات گچ و آینه با نقوش ترکیبی ایرانی و اروپایی می‌شود. خانه نصیرالملک که یکی از دیدنی‌ترین خانه های قدیمی شیراز است، در حال حاضر توسط سازمان میراث فرهنگی استان فارس اداره می‌شود و از محیط آن به عنوان پایگاه پژوهش بافت قدیم شیراز استفاده می‌شود.
آدرس: محله گودعربان، انتهای خیابان لطفعلی خان زند، بین خیابان روزبهان و بلوار دستغیب، کنار مسجد نصیرالملک شیراز
برای آشنایی بیشتر با شهر شیراز می‌توانید مقاله “راهنمای جامع سفر به شیراز | دانستنی‌هایی که باید قبل از سفر بدانید!” را بخوانید.
3- خانه شوریده شیرازی، متعلق به شاعر و ادیب شهر
یکی دیگر از خانه های قدیمی شیراز قدمتش به دوران قاجاریه می‌رسد. عموم مردم این خانه تاریخی را به عنوان خانه شوریده شیرازی می‌شناسند. این خانه زمانی متعلق به حاج محمد تقی، از شاعرین مشهور شهر شیراز بوده است. حاج محمد تقی، ملقب به فصیح‌الملک، در سرودن قصیده و قطعه نامدار بوده و امروز در جوار سعدی شیرین سخن به خاک سپرده شده است.
خانه شوریده از دو طبقه تشکیل شده است و یک حیاط مرکزی بزرگ دارد که زمانی رفت‌وآمدهای زیادی در آن بوده است. این خانه بیشتر میزبان اشراف و سرشناس‌های شهر شیراز بود و تزئینات داخلی آن که شامل کاشی‌کاری، گچ‌بری، سقف‌های تزئینی، ارسی‌های چوبی، سنگ‌های آزاره مشبک و… می‌شود از ابتدا تا امروز زبانزد عام و خاص بوده است.
آدرس: منطقه 8 شهرداری، ابتدای کوچه هفت پیچ
4- خانه صالحی، موزه لباس شیراز
خانه تاریخی صالحی یکی از خوش‌نقشه‌ترین خانه های قدیمی شیراز است و به زمان قاجار تعلق دارد. این خانه مثل دیگر خانه‌های تاریخی شیراز دو بخش اندرونی و بیرونی دارد. درب ورودی بلند این بنا، به حیاط باصفای خانه وصل است. حوضی بزرگ در مرکز حیاط قرار دارد و در سه ظلع خانه، اتاق‌های سه‌دری و پنج‌دری دیده می‌شوند.
به داخل عمارت که وارد شوید چشمتان خیره به هنرهای ظریف و هنرمندانه‌ای چون گره‌چینی، گچ‌بری، کاشی‌کاری و تزئینات فوق‌العاده خاص و زیبای دیگر می‌شود. خانه صالحی پس از چند دوره بازسازی، به موزه لباس‌های سنتی استان فارس تبدیل شد. امروز افراد علاقه‌مند و مشتاق به آشنایی با پوشش سنتی شیرازی‌ها به این خانه سر می‌زنند.
آدرس: روبه‌روی شاهچراغ، ضلع جنوبی مسجد شهدا، در ابتدای کوچه هفت پیچ
5- خانه زینت الملک، از خانه‌های تاریخی شیراز در همسایگی باغ نارنجستان
خانه زینت الملک یا مادام توسو؛ بنایی تاریخی مربوط به دوران قاجار و از املاک خاندان قوام و خانه‌های اعیانی شیراز است. این خانه متعلق به بانو زینت الملک دختر قوام الملک چهارم بود و درست در کنار نارنجستان قوام، یکی دیگر از خانه های قدیمی شیراز قرار دارد. جالب است بدانید دو خانه با یک مسیر زیرزمینی مخفی به هم متصل شده‌اند.
می‌گویند زینت الملک زنی بسیار مهربان و دلسوز بود. او بخشنده و یاور فقرا بود. همچنین مراسم و جشن‌های مذهبی مختلفی را در خانه خود برگزار می‌کرد. در سال 1911 در زمان سلطنت سلسله قاجار، علی محمد خان قوام الملک دوم شروع به ساخت این خانه زیبا کرد و سرانجام علی محمد خان قوام الملک سوم در سال 1923 ساخت و ساز را به پایان رساند.
پس از گذر از هشتی خانه وارد حیاطی زیبا با دو باغ آینه کوچک و حوضی زیبا می‌شوید که با گلدان‌های گل تزئین شده است. اگر به نمای جلوی ساختمان دقت کنید، کاشی‌های هفت رنگ را می‌بینید که نقاشی‌های خورشید، دو زاویه و دو شیر روی آن‌هاست. دور تا دور حیاط 20 اتاق هست که همه به هم متصل هستند. زیباترین قسمت این بنا تالار آیینه است که در ضلع غربی ملک قرار دارد. در این سالن می‌توانید گچ بری‌های نفس گیر و نقاشی های سبک اروپایی را بیابید.
درزیرزمین این خانه از خانه های قدیمی شیراز، موزه‌ای با مجسمه‌های مومی از شخصیت‌های معروف استان فارس وجود دارد. مجسمه‌های حافظ، سعدی، کوروش کبیر، آناهیتا(دختر کوروش)، لطف علی خان زند، ملاصدرا و حتی بانو زینت الملک را می‌توانید در اندازه واقعی ببینید. در اینجا می‌توانید لباس‌های سنتی عشایر قشقایی را اجاره کنید و با آنها عکس‌های خارق‌العاده با پس زمینه زیبا و دیدنی خانه بگیرید.
خانه زینت الملک کجاست؟
این خانه دقیقا در قلب شهر قرار دارد و این یعنی شما به سایر جاذبه‌های گردشگری شیراز نزدیک هستید. نارنجستان قوام تنها یک کوچه دورتر است و با کمتر از 5 دقیقه پیاده روی می‌توانید مسجد نصیرالملک(مسجد صورتی) را نیز پیدا کنید. همچنین مسجد عتیق جامع شیراز، حرم مطهر شاهچراغ، موزه پارس، ارگ کریم خان، بازار وکیل، حمام وکیل، مسجد وکیل و سرای مشیر در مجاورت شما قرار دارند.
هزینه بازدید: 5 هزار تومان
آدرس: محله گودعربان، خیابان لطفعلی‌خان زند، جنب نارنجستان قوام محله گودعربان، خیابان لطفعلی‌خان زند، جنب نارنجستان قوام
6- خانه توکلی، کاشی‌هایی با داستان حضرت یوسف
خانه توکلی یکی دیگر از خانه های قدیمی شیراز است. این خانه نیز در دوران قاجار و به پیروی از سایر بناها و خانه های تاریخی شیراز ساخته شده است. خانه دارای یک حیاط مرکزی با عمارت در چهار طرف است.
از جمله زیبایی‌های چشمگیر این بنا می‌توان به تزئینات چوبی، شیرآلات، سقف، درها، کاشی‌های رنگی و آجرکاری اشاره کرد. این بنای تاریخی در سال ۱۳۷۹ به ثبت ملی رسیده است. مساحت خانه توکلی به بیش از 250 متر می‌رسد.
آدرس: محله قدیمی گودعربان، خیابان لطفعلی خان زند، کوچه 184، پلاک 8
7- خانه ضیائیان، تعریفی از زیبایی و سادگی
خانه ضیائیان یکی دیگر از خانه‌های تاریخی شهر شیراز است و قدمت آن مانند بسیاری از خانه های قدیمی شیراز، به دوران قاجاریه برمی‌گردد. این خانه تاریخی در سال ۱۳۵۷ به ثبت ملی رسید. نکته‌ای جالب در مورد خانه ضیائیان این است که این خانه علاوه بر قدمت بسیار، محل سکونت یکی از معروف‌ترین خانواده‌های شیرازی به نام ضیائیان بوده و به همین دلیل شهرت زیادی پیدا کرده است.
در این خانه از خانه های قدیمی شیراز نه از تزئینات خاص و متفاوت خبری است و نه از گچ بری‌های مختلف. کاشی‌کاری ساده ولی بسیار زیبای خانه، خود یک تنه تمام زیبایی‌های آن را به دوش می‌کشد. این خانه سنتی مجلل در ایران اکنون به عنوان موزه باز است و همین کاشی کاری‌های خاص و زیبا باعث شده است که خانه ضیائیان شیراز به طرح هنر شیراز معروف شود. در حال حاضر در این گالری هنری که با نام خانه ضیائیان به شما معرفی کرده‌ایم، کارگاه‌های مختلف هنر سنتی برگزار می‌شود.
هزینه بازدید: رایگان
آدرس: منطقه 8 شهرداری، محله تاریخی سنگ سیاه، خیابان قاآنی شمالی، کوچه مقنی‌ها
8- خانه منطقی نژاد، موزه موسیقی در خانه‌های تاریخی شیراز
خانه سنتی و قدیمی منطقی نژاد در ایران تلفیقی از هر چیزی است که باید در خانه‌های قدیمی و سنتی ایران دید. خانه‌ای اعیانی و تاریخی واقع در نزدیکی بازار شیراز و شاه چراغ. هم‌اکنون در این خانه تاریخی، زیبا و رنگارنگ، موزه موسیقی قرار دارد.
قدمت این خانه از خانه های قدیمی شیراز به دوران قاجاریه باز می‌گردد و با پیروی از سبک معماری آن زمان، شاه نشین آن دارای نقاشی‌هایی بر روی دیوارها و سقف است. دیدن آینه‌کاری این بنای تاریخی را نباید از دست داد. در برخی از نقاشی‌های دیوارهای این خانه نقش خانه‌های اروپایی به همراه نقوش گل و بت را مشاهده می‌کنید.
یکی از ویژگی جذاب و چشمگیر خانه منطقی نژاد، حیاط باصفا و سرسبز آن است که با تعداد زیادی گل و گلدان آراسته شده است. همچنین در حیاط خانه تعدادی تخت چوبی نشیمن می‌بینید که دور تا دور حوض آبی و مستطیل شکل چیده شده‌اند و به زیبایی بنا بیش از پیش افزوده‌اند.
هزینه بازدید: 30 هزار تومان
آدرس: منطقه 8 شهرداری، بلوار دستغیب، نزدیک مسجد نو
9- خانه فروغ الملک، موزه هنرهای تجسمی شیراز
خانه‌ای دیگر که قرار است در میان خانه های قدیمی شیراز به شما معرفی کنیم، خانه فروغ الملک است. این خانه زیبا و تاریخی به نام موزه مشکین فام نیز شناخته می‌شود. این بنای تاریخی در سال 1310 توسط داماد معروف قوام یعنی آقای فروغ الملک قوامی ساخته شده است. زمین اختصاص یافته برای ساخت خانه حدود 1020 متر مربع وسعت دارد.
زمانی که فروغ الملک شروع به ساختن این خانه کرد، قصد ساخت ساختمانی با کاربری مسکونی را داشت و هرگز فکر نمی‌کرد خانه‌اش زمانی به یک موزه تبدیل شود. این بنای تاریخی دارای نگهبانی، آشپزخانه، شاه نشین، اندرونی، بیرونی، حوضخانه، حمام و بسیاری قسمت‌های دیگر است.
خانه فروغ الملک از 3 طبقه و یک طبقه زیر زمین تشکیل شده است. در قسمت شمالی و جنوبی این عمارت نیز دو اتاق پنج دری وجود دارد. شاه نشین بنا توسط حوض خانه‌ای هشت ضلعی به داخل خانه متصل می‌شود. در پشت بام خانه نیز طرح‌هایی به سبک زندیه وجود دارد. این خانه تاریخی در سال ۱۳۷۷ به ثبت ملی رسید. امروز خانه فروغ الملک برای نمایش آثار خانواده مشکین فام در 3 نسل و همچنین آثار هنرمندان دیگر استان فارس مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هزینه بازدید: 5 هزار تومان
آدرس: گذر تاریخی سنگ سیاه، خانه فروغ الملک
10- خانه سعادت، موزه خاتم در شیراز
بی‌شک خانه سعادت یکی از جذاب‌ترین خانه های قدیمی شیراز است. اگر تا به حال چندین بار مسافر شهر زیبای شیراز بوده باشید، پس احتمالاً در حین بازدید از آثار تاریخی این شهر، از خانه سعادت یا همان خانه خاتم نیز دیدن کرده‌اید. این خانه در کنار آرامگاه ابن سیبویه که یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان ایرانی در علم نحو عربی بوده، قرار دارد.
محله‌ای که خانه سعادت در آن قرار دارد، محله تاریخی سنگ سیاه است که باعث محبوبیت بیشتر این خانه شده است. این خانه در زمان قاجار ساخته شد و در سال 1382 به ثبت ملی رسید. دو سال بعد در سال 1384 این خانه توسط سازمان میراث فرهنگی فارس به موزه خاتم تبدیل شد تا این خانه زیبا از یادها نرود.
یکی از ویژگی‌های معماری این خانه تاریخی این است که خانه سعادت دارای ستون‌های گچ بری و سنگ‌های کنده کاری شده است. در کنار این ویژگی‌ها باید به وجود سقف‌های چوبی، کاشی کاری، سنگ چینی و آجرکاری بسیار زیبا و خاص این خانه اشاره کرد.
هزینه بازدید: رایگان
آدرس: منطقه 8 شهرداری، بلوار دستغیب، گذر سنگ سیاه
11- خانه صابر، یکی دیگر از خانه های قدیمی شیراز
خانه صابر در زمره زیباترین و خوش‌نقشه‌ترین خانه‌های تاریخی شهر شیراز قرار دارد. صاحب این عمارت زیبا، حسن علی صابر سنگری، یکی از تاجرین مشهور زمان خود بوده است. خانه متعلق به دوره زندیه و قاجاریه است زیرا ساخت آن در اواخر دوران زندیه آغاز شده و در اوایل حکومت قاجار به پایان می‌رسد. در مورد معماری بنا می‌توان گفت که در زمان خود سبک نوینی از طراحی و معماری را جلوه‌گر بوده است.
ویژگی قابل توجه و تحسین این بنا، قرینه بودن کامل آن ست. یعنی قرینگی آن به‌نحوی دقیق و ظریف اجرا شده است که اگر از بالای بام به داخل حیاط نگاه بیندازی، پلانی کاملا قرینه با جزئیاتی موازی و با فاصله یکسان از هم می‌بینید. استفاده از تزئینات گچ‌بری، آجرکاری، کاشی‌کاری، مشبک‌کاری، معرق‌کاری و گره چینی نیز ظاهری با شکوه به این بنا بخشیده است.
این خانه از خانه های قدیمی شیراز، از یک حیاط مرکزی با حوضی زیبا در مرکز، چند اتق سه‌دری و چند اتاق پنج‌دری نیز برخوردار است. در حال حاضر از بخش‌های داخلی بنا به‌عنوان خانه هنر شیراز و مکانی برای برگزاری نمایشگاه‌های هنرمندان شیرازی استفاده می‌شود.
آدرس: روبروی شاهچراغ، محله سرباغ، بن بست کدخدا شیراز، پلاک 62
سخن آخر…
سفر به شهر شیراز می‌تواند یکی از خاطره‌انگیزترین و لذت‌بخش‌ترین سفرهای عمر هر کسی باشد. در مقاله خانه های قدیمی شیراز را با هم دیدن کردیم. امیدواریم شما هم به اندازه ما از سفر مجازی امروز به شیراز لذت برده باشید. سعی کنید اگر به این شهر سفر کردید، چند مورد از خانه‌های تاریخی آن را نیز ببینید زیرا این بناها بخشی از هویت این شهر تاریخی و توریستی هستند و دیدن آنها برای شما نیز مانند یک جراجویی و ورق زدن صفحات تاریخ شیراز خواهد بود.
