کویر لوت و آشنایی با گرم ترین نقطه ی زمین
ایران ما با شگفتی‌های منحصر به فرد خود در طبیعت، به یکی از مقاصد گردشگری در جهان تبدیل شده است. کویر لوت به عنوان یکی از بزرگ ترین کویرهای جهان شگفتی‌های بسیار زیادی در دل خود دارد. این موضوع باعث شده است تا گردشگران بسیاری از تمامی نقاط دنیا برای دیدن زیبایی‌های این کویر به ایران سفر کنند. ما در این مقاله از سپنجا قصد داریم تا شما را با این مقصد گردشگری بیابانی ایران یعنی دشت لوت آشنا کنیم.
برای اجاره سوئیت در کرمان روی لینک کلیک کنید.
بیشتر بخوانید : معرفی اقامتگاه های کویری ایران
آشنایی با کویر لوت
در جنوب شرقی ایران یکی از بکرترین نقاط ایران یعنی دشت لوت قرار گرفته است. لوت در زبان بلوچی به معنای برهنه، بی آب و علف، خالی و تشنه است. از آنجایی که بخش عظیمی از این منطقه از ماسه‌زار و ریگ‌زار تشکیل شده است، در نتیجه این منطقه جغرافیایی کویری به این نام شهرت پیدا کرده است.
یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این منطقه، میزان نمک بسیار بالای آن است که باعث ایجاد شوره‌زارهای مختلف شده است. این ویژگی باعث شده است تا رشد گونه‌های گیاهی در این منطقه به صفر برسد. کویر لوت از نظر زمین‌شناسی ارزش بسیار بالایی دارد و به دلیل وسعت بالای خود در مقایسه با سایر کویرهای مشابه، به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران است که در سال 1395 در یونسکو به ثبت رسیده است.
دشت لوت با وسعت 40 هزار کیلومتری خود قسمت‌هایی از مناطق کویری سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و کرمان را شامل می‌شود. البته بیشتر وسعت این کویر یعنی در حدود 70 درصد آن در استان کرمان قرار گرفته است. این دشت سوزان که از شمال به جنوب کشیده شده است، از شرق به گسل نهبندان و از غرب به گسل نای‌بند محدود می‌شود.
به طور میانگین طول این کویر دیدنی از سمت شمال به جنوب 900 کیلومتر و از غرب به شرق 300 کیلومتر است. در هر گوشه‌ای از این کویر پهناور آثار طبیعی خارق‌العاده‌ای با تاریخ منحصر به فرد وجود دارد. شاید به همین خاطر است که گردشگران بسیار زیادی را از سراسر جهان به خود جذب کرده است.
کویر لوت به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کویرهای مطرح در جهان از مناطق مختلف با ویژگی‌های جغرافیایی متفاوت تشکیل شده است. اما معمولا مسیرهای مشخص و شناخته شده‌ای مانند شهداد و کلوت کرمان برای علاقه‌مندان به کویرگردی در نظر گرفته شده است.
آشنایی با قسمت های مختلف دشت لوت
زمین‌شناسان به دلیل نامتقارنی و ناهمواری در ارتفاع و ویژگی‌های جغرافیایی دشت لوت، این منطقه پست را به سه قسمت مختلف تقسیم می‌کنند:
- لوت شمالی: شمالی‌ترین قسمت دشت لوت در استان خراسان جنوبی و بیرجند قرار گرفته است. همین ویژگی باعث شده است تا این قسمت از لوت به عنوان لوت خراسان و لوت بیرجند شناخته شود. ارتفاع این منطقه وسیع از قسمت شمالی به 1000 متر می‌رسد. این در حالی است که ارتفاع این منطقه در قسمت جنوبی 500 متر کاسته می‌شود.
منطقه لوت شمالی بیشتر به صورت ریگی و شنی است. از دیگر جاذبههای دیدنی این منطقه تپه‌های رسوبی و آتشفشانی آن است که باعث زلزله‌های متعدد در این منطقه می‌شود.
- لوت مرکزی: متفاوت‌ترین قسمت کویر لوت قسمت مرکزی آن است. این منطقه با 162 کیلومتر طول و 52 کیلومتر عرض به چاله لوت شهرت دارد. این قسمت از دشت لوت پوششی عظیم و بهم پیوسته از ماسه دارد. همچنین بخشی از قسمت‌های لوت مرکزی به صورت کویرهای نمکی و گچی درآمده است که از آن جمله می‌توان به کویر ملک محمد اشاره کرد که در غرب ریگ یلان قرار گرفته است.
- لوت جنوبی: این قسمت از دشت لوت به دلیل پوشش گیاهی و آثار باستانی به جای مانده، نسبت به سایر بخش‌های این منطقه پربارتر است. لوت جنوبی در بخش‌هایی از استان کرمان و شمال سیستان و بلوچستان قرار گرفته است و به لوت زنگی محمد شناخته می‌شود.
قسمت‌های مختلف لوت جنوبی
براساس تقسیم‌بندی زمین ریخت شناسی لوت جنوبی از سه بخش مجزا تشکیل شده است:
- دشت سر: دشت سر به عنوان یکی از جاذبههای دیدنی استان کرمان به شمار می‌رود. این بخش از دشت لوت به سمت مرکزی کویر متمایل است. از نظر موقعیت جغرافیایی این قسمت از کویر لوت از سمت شمال به مسیر شهداد به نهبندان و منطقه بالا زرد و پوزه کال، از سمت جنوب به هامون شور و لوت جنوبی، از سمت شرق به ریگ یلان و از سمت غرب به کلوت‌ها و کلوتک‌ها می‌رسد.
تغییرات شدید دمایی، فرسایش باد و فرسایش توسط آب‌های جاری باعث شده است تا شما در این منطقه هیچ‌گونه پوشش گیاهی نبینید. یکی از جاذبههای دیدنی این منطقه سنگ‌های ریز و درشتی است که به صورت کاملا هنرمندانه کنار یکدیگر قرار گرفته است. همین ویژگی باعث شده است تا منطقه دشت سر به سنگ فرش بیابان شهرت پیدا کند.
- کلوت: در قسمت‌های بیابانی به دلیل فرسایش شدید خاک، خندق‌های عمیق و هرم‌های ماسه‌ای به وجود آمده است. پدیده‌ای منحصر به فرد که در اصطلاحات محلی به آن کلوت گفته می‌شود. کلوت‌های دشت لوت در 42 کیلومتری شهداد قرار گرفته است. کلوت‌های این منطقه به عنوان یکی از اصلی‌ترین جاذبههای لوت به شمار می‌رود.
علت اصلی به وجود آمدن کلوت‌های کویر لوت بادهای 120 روزه سیستان و بلوچستان و فرسایش زمین توسط رود شور است.
- تپه‌های ماسه‌ای: بخش خاوری لوت مرکزی پوشیده از تپه‌های ماسه‌ای است. وسعت این منطقه در حدود 50 هزار هکتار است. یکی از شگفتی‌های این منطقه ارتفاع بلند و شکل منحصر به فرد برخی از این تپه‌ها است. به طور متوسط ارتفاع برخی از این تپه‌های هلالی به 500 متر می‌رسد.
جاذبههای کویر لوت
برخی از زیبایی‌ها و جاذبههای دشت لوت شهرت جهانی پیدا کرده است. این در حالی است که بیشتر ایرانی‌ها از وجود چنین نعمتی در کشور خودشان غافل هستند. از جمله زیبایی‌های منحصر به فرد این منطقه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کلوت‌های اسرار آمیز شهداد
اگر به کویرگردی علاقه بسیار زیادی دارید، پیشنهاد ما به شما دیدن زیبایی‌های کلوت‌های شهداد است. کشف کوزه، ظروف سفالی، گورستان تاریخی و زیورآلات قدیمی نشان‌دهنده آثار زندگی در این منطقه است. همین ویژگی باعث شده است تا شهرت این منطقه از کویر لوت از نظر زمین‌شناسی و باستانی نسبت به گذشته بیشتر شود.
سکوت اعجاب‌‌انگیز کویر، تماشای تپه‌های ماسه‌ای در کنار کلوت‌های سر به فلک کشیده همگی یک حس ناب و منحصر به فردی را برای شما به ارمغان می‌آورد. یکی از تفریحات هیجان‌انگیز در این منطقه موتورسواری و سافاری است که لذت سفر شما را دوچندان می‌کند.
بیشتر بخوانید : کویر شهداد کرمان و راهنمای سفر به آن
گندم بریان، گرم‌ترین منطقه جهانی
این منطقه از لوت که در شهداد واقع شده است، بیشترین دمای به ثبت رسیده در دنیا را به خود اختصاص داده است. همین ویژگی باعث شده است تا در این منطقه هیچ‌گونه پوشش گیاهی و جانوری وجود نداشته باشد. در نتیجه در روزهای گرم تابستان ورود به این منطقه کویری غیرممکن است.
بهترین زمان برای رفتن به این منطقه، فصل زمستان و اوایل بهار است. همچنین برای رفتن به این منطقه از لوت باید تجهیزات کافی و استاندارد کویرنوردی به همراه داشته باشید. برخی گروه‌های حرفه‌ای کویرنوردی وجود دارند که تورهای گردشگری به این منطقه می‌برند. وسعت این منطقه از کویر لوت به 450 کیلومتر می‌رسد.
برای مشاهده این منطقه خشک و بی‌آب و علف تنها کافی است تا 83 کیلومتر از مرکز کرمان دور شوید تا به شگفت انگیز ترین کویر دنیا برسید.
گلدان‌های طبیعی نبکا، طبیعت سبز کویر
اگر شما هم جزو کسانی هستید که فکر می‌کنید کویر همیشه خشک و بی‌علف است، باید بگوییم که سخت در اشتباهید. برخی از تپه‌های دشت لوت پوشیده از درختان گز است. تپه‌هایی سرسبز که مانند گلدان‌هایی طبیعی در دل کویر خودنمایی می‌کنند. یکی از دلایل رشد گردشگری در منطقه لوت، وجود همین گلدان‌های طبیعی است که به نبکا شهرت پیدا کرده‌اند.
البته در حال حاضر به دلیل فرسایش بسیار زیاد خاک، بسیاری از نبکاهای زیبا و نایاب این منطقه دچار انقراض شده‌اند. اما با این وجود این منطقه هنوز قشنگی‌های منحصر به فرد خودش را دارد.
رود کال شور
یکی از شگفتی‌های دشت لوت، رودهای فصلی آن در کنار کلوت‌های استوار و مناطق خشک و بی آب و علف است. برای دیدن این رودهای فصلی کویر لوت کافی است تا در زمستان و اوایل بهار به این منطقه سفر کنید. البته آب‌های رود کال شور خاصیت اسیدی دارند و بسیار خطرناک هستند.
تنگه رتیل، شگفت‌انگیزترین منطقه کویر
کویر پر از شگفتی‌هایی است که کمتر جایی آن را تجربه خواهید کرد؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که به هیچ‌عنوان بدون راهنمای کویرگردی حرفه‌ای به این منطقه سفر نکنید. یکی از جاذبههای طبیعی دشت لوت، تنگه رتیل است که در 130 کیلومتری شهداد قرار گرفته است.
بارش‌های طبیعی، آب‌های رود شور، خشک رود و کال لوت باعث پرآبی این منطقه شده است. در تنگه رتیل فرسایش خاک باعث ایجاد دیواره‌های بلند با اشکال هندسی مختلفی شده است. در نتیجه این مکان، یک محیط مناسب را برای رشد و زندگی حشرات مختلف به وجود آورده است. از جمله معروف‌ترین حشرات این منطقه رتیل خورشیدی و یا شتر است که با زهر سمی خود، کشندگی بسیار بالایی دارد.
انواع پوشش‌های گیاهی و جانوری دشت لوت
بخش‌های مرکزی کویر لوت به دلیل گرمای بسیار زیاد، معمولا فاقد پوشش گیاهی و جانوری است. تنها در بخشی از سال مانند زمستان و بهار که شرایط آب و هوایی مناسب است و باران‌های فصلی می‌بارد، تنها گیاهان چمنی محدود و موقت در این منطقه رشد می‌کنند. اما در فصل تابستان بعد از گرمای شدید خشک می‌شوند.
این در حالی است که در منطقه ریگ یلان، برخی پوشش‌های گیاهی مانند اسکنبیل، تاغ و نسی وجود دارد. هرچقدر که به سمت شرق لوت می‌رویم، تراکم این نوع پوشش گیاهی به مراتب بیشتر می‌شود. به طوری که در منطقه شهداد لوت پوشش گیاهی به درخت و درختچه‌های گز تغییر پیدا می‌کنند. از دیگر پوشش‌های گیاهی دشت لوت می‌توان به گلدان‌های ماسه‌ای و یا همان نبکا اشاره کرد. پدیده‌ای شگفت‌انگیز که بی‌تردید در هیچ نقطه‌ای از کره زمین وجود ندارد.
بیشتر بخوانید : روستا ویونا ؛ یاقوتی سرخ در دل کویر
انواع گونه‌های مار، جرد، روباه، گربه شنی، پرندگان لاشه‌خوار، انواع آگاما و غیره از جمله جانورانی هستند که به دلیل مقاومت آنها نسبت به بی‌آبی می‌توانند در منطقه شرق کویر لوت زندگی کنند. علاوه بر این، در این منطقه زیبای کویری، حدود 70 گونه پرنده نیز دیده شده است. وجه مشترک بیشتر این پرندگان در رنگ سفید پرهای آنها است. این ویژگی باعث می‌شود تا گرمای کمتری را به خود جذب کنند.
این پرندگان برای تامین آب مورد نیاز خود از شبنمی که بر روی گیاهان این منطقه ایجاد می‌شود، استفاده می‌کنند. همچنین برخی از خوردن حشرات، آب مورد نیاز خود را در طول شبانه‌روز تامین می‌کنند.
اسرار شگفت‌انگیز دشت لوت
در رابطه با کلوت‌های اسرارآمیز شهداد، داستان‌های بسیار زیادی گفته می‌شود. برخی معتقدند که این مکان همان شهر نفرین شده قوم لوط هستند. اگرچه در بخش‌هایی از این کلوت‌های شگفت‌انگیز هیچ‌گونه آثاری از ردپای انسان دیده نمی‌شود، اما رازهای سر به مهر زیادی دارد. به عنوان مثال در بخش‌های از لوت، آثاری از تمدن باستانی مربوط به 3000 سال قبل از میلاد مسیح مانند ظروف سنگی و سفالینه کشف شده است.
از سویی دیگر مرکز کویر لوت به قدری گرم و سوزان است که هیچ موجود زنده‌ای حتی باکتری‌ها در آن نزده نمی‌مانند. اما ممکن است برای شما نیز جالب باشد که بدانید در منطقه‌ای به نام زنگی احمد آثار برجی مخروبه وجود دارد که در آن شیشه‌های رنگی و سفال‌های بسیار زیادی کشف شده است. همچنین برخی از باستان‌شناسان در سال‌های اخیر توانسته‌اند ناخن دایناسور را در این منطقه پیدا کنند.
همین ویژگی باعث شده است تا افسانه‌ها و داستان‌های ماوراء طبیعی بسیار زیادی در رابطه با دشت لوت پدید آید.
تفریحات دشت لوت
امکانات رفاهی و تفریحی دشت لوت در کنار جاذبههای منحصر به فرد آن باعث شده است تا هر روزه به تعداد علاقه‌مندان به گردشگری در این منطقه بیشتر شود. تماشای کلوت‌های اسرارآمیز در کنار سکوت بی‌انتهای کویر از جمله دلایلی است که باعث شده است تا در سال‌های اخیر تفریحات متنوعی در این منطقه به وجود بیاید. از جمله تفریحات موجود در کویر لوت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سافاری و موتورسواری: اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که به ماشین‌سواری در طبیعت بکر و بی‌نظیر کویر علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم که با اجاره کردن وسایل نقلیه مناسب از دیدن و گشتن در کویر لذت کافی را ببرید.
- پیاده‌روی و عکاسی: مناظر شگفت‌انگیز کویر و لذت قدم زدن در این منطقه از جمله تجربه‌هایی است که در سفر به این منطقه از دست ندهید. همچنین جاذبههای طبیعی این منطقه مانند کلوت‌ها و نبکاها از جمله مکان‌هایی است که در هیچ کجای کره زمین پیدا نخواهید کرد؛ بنابراین با عکاسی در این منطقه همیشه این زیبایی را همراه خود خواهید داشت.
- شترسواری: دشت لوت این فرصت را برای شما فراهم می‌کند تا بتوانید شترسواری را در کنار تماشای آن در این منطقه تجربه کنید.
- تماشای آسمان کویر: بسیاری از افراد سفر به کویر را تنها برای رصد آسمان آن در شب انتخاب می‌کنند. اگر فرصت یک شب خوابیدن در کویر لوت برای شما فراهم شد، رصد ستارگان و مزرع سبز فلک را به هیچ عنوان از دست ندهید. البته برای خوابیدن در این منطقه پیشنهاد می‌کنیم که حتما از کمپ استفاده کنید تا از خطرات کویر در امان بمانید.
اقامت‌گاه‌های دشت لوت
- کمپ کویری شهداد: این کمپ کویری در حاشیه غربی دشت لوت قرار گرفته است. کمپ کویری شهداد از برگ درختان نخل ساخته شده است و ظرفیت 40 نفر را دارد. از جمله امکانات این کمپ کویری می‌توان به سرویس بهداشتی، حمام، برق، آب آشامیدنی، فروشگاه لوازم ضروری اشاره کرد.
یکی از ویژگی‌های مثبت این کمپ امنیت بالای آن است. چرا که به وسیله بی‌سیم با ارگان‌های انتظامی این منطقه در ارتباط هستید و در صورت بروز مشکل جای هیچ نگرانی وجود ندارد. برای دسترسی به کمپ شهداد کافی است تا بعد از کیلومتر دوم جاده شهداد به ماهان، به سمت جاده نهبندان وارد شوید. بعد از طی کردن مسافت 15 کیلومتری می‌توانید کپرهای ساخته شده را از دور ببینید.
از آنجایی که این منطقه از کویر لوت ممکن است براثر پدیده‌های اقلیمی دچار صدمات شده باشد؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که قبل از سفر به این منطقه نسبت به سرویس‌دهی آن اطمینان کافی داشته باشید.
- اکوکمپ ستاره لوت: این کمپ جزو یکی از جدیدترین اقامت‌گاه‌های این منطقه به حساب می‌آید. این کمپ در روستای ملک آباد در 18 کیلومتری شمال شرق شهداد تاسیس شده است و ظرفیت پذیرایی از 80 مسافر و کویرنورد را دارد. از جمله امکانات خاص کمپ ستاره می‌توان به اینترنت، راهنمای تور، پارکینگ و کافی‌شاپ اشاره کرد.
اگر قصد سفر و یا اقامت یک روزه در دشت لوت را دارید، علاوه بر اقامت‌گاه‌های گفته شده در بالا، می‌توانید از دیگر اقامت‌گاه‌های بوم‌گردی این منطقه از جمله گندم بریان، نبکا، ترنج، شب‌های پرستاره، درفش، کلوت، کاسکیلو، عقیق و غیره نیز استفاده کنید.
نکات مهم در سفر به دشت لوت
دشت لوت به عنوان یکی از بزرگ ترین مناطق کویری دنیا مناطق صعب العبور بسیار زیادی دارد. وجود جانوران مختلف، بالا بودن گرمای هوا، خالی از سکنه بودن کویر لوت از جمله دلایلی است که باعث می‌شود تا سفر به این منطقه نسبت به سایر مکان‌ها سخت و متفاوت باشد. اگر شما هم قصد ورود و دیدن زیبایی‌های شگفت‌انگیز کویر را دارید، پیشنهاد می‌کنیم که حتما به نکات زیر دقت کنید:
- قبل از شروع کویرنوردی، حتما از شرایط آب و هوایی اطلاع کافی داشته باشید. همچنین بازه زمانی برای سفر به کویر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به عنوان مثال تابستان فصل مناسبی برای دیدن کویر نیست. پیشنهاد می‌کنیم که برای تجربه کویرنوردی در این منطقه پاییز، زمستان و اوایل بهار را انتخاب کنید.
- اگر می‌خواهید که تجربه خوشی از سفر به کویر داشته باشید، به هیچ عنوان بدون راهنما به کویر سفر نکنید. چرا که این منطقه دارای خاطرات پیش‌بینی نشده‌ای است که بدون راهنمای کاربلد نمی‌توانید از آن عبور کنید. در نتیجه سفر با کویرنوردهای حرفه‌ای و به صورت گروهی خاطره‌ای خوش را برای شما رقم خواهد زد.
- تجهیزات لازم و ضروری کویرنوردی مانند مواد غذایی فاسد نشدنی، کلاه، کرم ضد آفتاب، قطب‌نما، بطری آب، کفش مناسب و غیره را همراه خود داشته باشید.
- برای ثبت زیبایی‌ها و شگفتی‌های کویر، حتما دوربین عکاسی به همراه داشته باشید تا بعدها با دیدن این تصاویر خاطرات خوش سفر به کویر لوت برای شما تداعی شود.
سخن نهایی
ما در این مقاله در رابطه با دشت لوت و ویژگی‌های منحصر به فرد آن صحبت کردیم تا در صورت سفر به این منطقه شگفت‌انگیز راهنمای شما باشد. اگر شما هم به دشت لوت سفر کرده‌اید و یا کویرنشین هستید، تجربیات و احساسات خود را از سفر به این منطقه در زیر همین پست با ما به اشتراک بگذارید.
بیشتر بخوانید : هر آنچه باید درباره کویر مصر پر طرفدار بدانید!
بیشتر بخوانید : فاصله مشهد تا کویر مصر
