همه چیز درباره گنجعلی خان کرمان
مجموعه گنجعلی خان کرمان در مرکز کرمان باستان قرار دارد. این درواقع بخشی از بازار کرمان است. گنجعلی خان یکی از فرمانروایان معروف عصر شاه عباس از سال ۱۵۹۶ تا ۱۶۲۵ بود. در آن زمان بناهای بسیاری تحت فرمان وی بنا شد. بنابراین او نقش مهمی در توسعه منطقه‌ای داشت. در ادامه هرآنچه باید درباره این سازه تاریخی بدانید را تقدیم حضورتان می‌کنیم. همراه سپنجا باشید.
برای اجاره سوئیت در کرمان روی لینک کلیک کنید.
گنجعلی خان
گنجعلی‌خان از فرمانروایان معروف در زمان شاه عباس صفوی بود. به‌عنوان حاکم استان کرمان، بناها و بناهای بسیاری ساخت که سبک معماری مدرن آن زمان را به نمایش گذاشت. مجموعه گنجعلی‌خان که از بخش‌های مختلفی مثل مدرسه، میدان، کاروانسرا، حمام عمومی، آب انبار، ضرابخانه، مسجد و بازار تشکیل شده است یکی از برترین و برجسته‌ترین اثار وی است. تعدادی کتیبه که در داخل مجموعه گذاشته شده است، تاریخ دقیق ساخت این مکان‌ها را نشان می‌دهد. معمار این مجموعه محمد سلطانی از یزد بود.
تاثیر گنجعلی‌خان بر توریستی شدن کرمان
برخی از محوطه‌های معماری عمومی که در کرمان به فرماندهی گنجعلی‌خان ساخته شده‌اند عبارتند از: مجموعه گنجعلی‌خان کرمان در مرکز شهر، کاروانسرای گنجعلی خان در جاده یزد – کرمان، حوض خان در جاده کرمان – مشهد و چند قنات در شهر کرمان. در جریان مأموریت‌های نظامی ژئواستراتژیک آقا محمدخان، برخی از این بناها آسیب‌های جبران‌ناپذیری را متحمل شدند.
مجموعه گنجعلی‌خان با مساحت ۱۱۰۰۰ متر مربع در قلب شهر قدیمی کرمان واقع شده است. مجموعه تاریخی که مرکز شهر قدیم بوده، جایی است که تمامی بناهای عمومی اصلی شهر اعم از میدان، مدرسه، کاروانسرا، حمام، ضرابخانه، مسجد و بازار در آن قرار گرفته و باعث شده کرمان به یکی از زیباترین شهرهای ایران که ارزش دیدن را دارد، تبدیل شود.
تاریخچه مجموعه گنجعلی خان کرمان
مجموعه عظیم گنجعلی‌خان از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است و هر کدام از بخش‌ها تاریخ ساخت خود را دارند. میدان و بازار مجموعه در سال ۱۰۰۵ هجری قمری، مدرسه ۱۰۰۷ هجری قمری، حمام ۱۰۲۰ هجری قمری و کاروانسرا در سال ۱۰۲۱ هجری قمری ساخته شده است. ساخت هر یک از آنها به دستور گنجعلی بیک خان والی کرمان که در زمان پادشاهی شاه عباس اول صفوی بر این شهر حکومت می‌کرد آغاز شد و بر اساس کتیبه‌ای که در ورودی کاروانسرای این مجموعه قرار دارد، معمار اصلی مجموعه گنجعلی‌خان کرمان ، استاد سلطان محمد یزدی بوده است.
ویژگی‌های مجتمع گنجعلی خان
مجموعه تاریخی گنجعلی‌خان که یکی از جذاب‌ترین جاذبههای شهر کرمان است، وسعتی حدود ۱۱۰۰۰ متر مربع دارد. این مجموعه بزرگ از بازار، میدان، حمام، ضرابخانه، مدرسه، کاروانسرا و همچنین آب انبار تشکیل شده است. هر یک از این بناها خود به تنهایی نمونه‌ای تکرار نشدنی از معماری ایرانی اسلامی هستند و شهرت زیادی برای گردشگری شهر کرمان به وجود آورده‌اند.
قسمت‌های مختلف مجموعه گنجعلی خان
مجموعه گنجعلی‌خان که یکی از مهم‌ترین و پربازدیدترین جاذبههای کرمان است، از چند بخش مختلف تشکیل شده است که در ادامه می‌خوانید:
میدان گنجعلی خان
میدان عمومی گنجعلی‌خان درواقع یکی از مهم‌ترین بخش‌های این مجموعه است و مانند سایر میدان‌های معروف، عناصر شهری مهمی در اطراف آن وجود دارد. دور تا دور آن را از سه طرف بازار احاطه کرده و ضلع چهارم آن را کاروانسرا احاطه کرده است. این میدان کوچک در نگاه اول ما را به یاد میدان خارق‌العاده نقش جهان اصفهان می‌اندازد که بسیار بزرگ‌تر از میدان گنجعلی‌خان کرمان است. قوس‌های آجری، کاشی‌کاری‌های شگفت انگیز، فضای سبز و حوض از ویژگی‌های این میدان هستند.
مطالعه بیشتر: معرفی لیدر محلی کرمان + جاذبههای گردشگری
این میدان مانند سایر میدان‌های عمومی ایران یکی از مهم‌ترین نقاط شهر بوده و برای اجتماعات و مراسم‌هایی مانند عزاداری عاشورا نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. امروزه مجسمه مسی گنجعلی‌خان برای بزرگداشت این شخصیت بزرگ در یکی از گوشه‌های میدان قرار داده شده است.
بازار گنجعلی خان
بازار گنجعلی خان بین چهارسوق و بازار اختیاری قرار دارد. همچنین در جنوب میدان است. حمام زیبای گنجعلی‌خان در سمت راست بازار قرار دارد و در سمت چپ طاق‌های زیبایی را می‌بینید. طول بازار ۹۳ متر و عرض آن ۵.۷۵ متر است. مساحت آن ۵۳۴.۷۵ متر مربع است. در انتهای بازار، بازار زرگری قرار دارد که به قیصریه نیز معروف است.
بازار بزرگ گنجعلی خان کرمان یکی از جذاب‌ترین بازارهای ایران است و باید حتما از آن دیدن کنید. این شاهکار معماری از دو قسمت تشکیل شده است: یک قسمت به بازار مس معروف است زیرا استان کرمان یکی از بزرگ‌ترین ذخایر مس جهان را دارد. مغازه‌های زیادی در این شهر وجود دارد که در آنها صنعتگران اشیاء مسی مختلف از دیگ‌های مسی بسیار بزرگ گرفته تا فنجان‌ها، ظروف و اشیاء مسی تزیینی را تولید و به فروش می‌رسانند. چهارسوق که محل اتصال سه راهروی بازار است، یکی از مشهورترین بخش‌های این مجموعه است که به خاطر تزئینات چشم نواز سقف گنبدی‌اش معروف است.
قسمت دیگری از بازار در قسمت جنوبی میدان گنجعلی‌خان قرار دارد. قسمت‌هایی از سقف آن با گچ بری‌های نفیس و نقاشی‌های دیواری تزئین شده است. در قرن هجدهم بازار دیگری به بازار گنجعلی خان کرمان اضافه شد که آن را بسیار طولانی کرد! به جز مس‌فروشی‌ها، مغازه‌های مختلف دیگری از جمله ادویه‌فروشی‌ها وجود دارد که می‌توانید بهترین زیره را که یکی از معطرترین ادویه‌های آشپزی ایرانی و سوغات اصلی کرمان است، و آجیل‌هایی مانند پسته ایرانی را پیدا کنید. کرمان همچنین بزرگ‌ترین تولید کننده پسته در ایران است. برخی از مغازه‌های صنایع دستی بازار نیز محصولات پته‌دوزی را می‌فروشند که یک هنر عامیانه سوزن دوزی سنتی ایرانی است.
مسجد گنجعلی خان
در ضلع شمال شرقی میدان، مسجد گنجعلی‌خان را می‌بینید. این مسجد به فرماندهی گنجعلی‌خان در سال ۱۵۹۸ ساخته شد. مسجد دارای شبستان کوچکی به مساحت ۵.۲۵*۵ متر است. نمای ایوان بسیار ساده است. بر روی ایوان، نقوش هندسی گچی نقاشی شده است.
مسجد با نقش و نگار، گچ بری و مقرنس تزئین شده است. در سال‌های اخیر مسجد بازسازی شده است و این سال‌ها صرفاً جنبه گردشگری دارد و دیگر به عنوان مسجدی که مسلمانان می‌توانند در آن نماز بخوانند عمل نمی‌کند.
بیشتر بخوانید: مکان های تاریخی ایران
حمام گنجعلی خان کرمان
یکی از نقاط برجسته مجموعه گنجعلی‌خان حمام آن است که یکی از شگفت انگیزترین حمام‌های سنتی ایران محسوب می‌شود. این حمام تاریخی همچنین به عنوان عنصر مهم معماری ایرانی شناخته می‌شود. ورودی حمام با تزئینات و نقاشی‌های جذاب قرن هفدهم و نوزدهم تزیین شده است و تصاویر جالبی از حیوانات، جانوران و مردم را نشان می‌دهد که توجه همگان را به خود جلب می‌کند و آنها را برای بازدید به حمام دعوت می‌کند.
حمام گنجعلی‌خان از طرح استاندارد حمام‌های ایرانی پیروی می‌کند و از سه قسمت اصلی تشکیل شده است: سربینه یا رختکن اولین قسمتی از حمام است که افراد می‌توانستند لباس خود را در آنجا در بیاورند و آویزان کنند. این قسمت به گونه‌ای طراحی شده بود که دمای آن بیشتر از دمای بیرون و خنک‌تر از قسمت اصلی حمام باشد و افرادی که در حال استحمام بودند می‌توانستند مدتی را در این قسمت سپری کنند و سپس حرکت کنند. دومین بخش اصلی حمام، گرمابه نام دارد که اتاقی بسیار گرم و بخاردار بوده است. سومین قسمت اصلی نیز خزینه بوده است که حوضچه‌های آب سرد و گرم در آن قرار دارد.
حمام گنجعلی خان کرمان در ضلع جنوبی مجموعه مستطیل شکل قرار دارد. این یک اثر معماری منحصر به فرد با کاشی کاری‌ها، نقاشی‌ها، گچبری‌ها و طاق‌های زیبا تزئین شده است. همچنین سردر آن با تزیینات دوران صفویه نقاشی شده است. جالب‌ترین ویژگی پرداخت معماری آن این است که سنگ‌های حجاری شده سقف با کفپوش منطبق است.
این حمام حداکثر ۶۰ سال پیش خدمات ارائه کرده است. سقف حمام در ابتدا با سنگ مرمر ریز پوشیده شده بود که نور را از بیرون می‌پذیرفت. بعدها سنگ مرمر با شیشه جایگزین شد. حمام گنجعلی خان در حال حاضر به عنوان موزه مردم شناسی فعالیت می‌کند و تعداد فزاینده‌ای از گردشگران ایرانی و خارجی را به خود جذب می‌کند.
مدرسه و کاروانسرای گنجعلی خان
مدرسه و کاروانسرای گنجعلی‌خان یکی از مراکز اصلی آموزشی کرمان است. مدرسه در ضلع شرقی میدان قرار دارد و زمانی مدرسه معروفی بوده که به مرور زمان به کاروانسرا تبدیل شده است. معماری آن را محمد سلطانی یزدی انجام داده است و روی کتیبه‌ای که در سردر آن قرار دارد، تاریخ ۱۰۰۷ حک شده است.
ضرابخانه گنجعلی خان کرمان
ضرابخانه در فارسی به معنای محلی است که در آن سکه تولید یا ضرب می‌شود. ضرابخانه گنجعلی‌خان در شمال میدان قرار دارد و در سال‌های ۱۵۹۸ تا ۱۶۲۶ به فرمان گنجعلی‌خان حاکم کرمان ساخته شد. طراحی داخلی آن به صورت گچ بری است. چهار ایوان و چهار فروشگاه در اطراف آن قرار دارد. حوض مربعی نیز در مرکز آن وجود دارد که انعکاس نور آن را به منظره تبدیل کرده است.
وقتی بنا را مرمت می‌کردند مقداری سکه مسی پیدا شد، به همین دلیل به آن ضرابخانه می‌گویند. در سال ۱۳۷۱ همزمان با روز بزرگداشت خواجوی کرمانی، ضرابخانه به عنوان موزه سکه کار خود را آغاز کرد. در حال حاضر سکه‌های مختلفی از زمان‌های مختلف از جمله اشکانیان، ساسانیان، عباسی، گورکانی، تیموری، ایلخانی، زندیه، قاجار، پهلوی و… در آن وجود دارد.
آب انبار
آب انبار یکی دیگر از مهم‌ترین بخش‌های مجموعه گنجعلی خان کرمان است. اگرچه این آب انبار در زمان گنجعلی‌خان ساخته شده است، اما به نام پسرش علیمردان‌خان که نام او در کتیبه آمده است، شناخته شده است. این مخزن می‌تواند حدود دو میلیون لیتر آب را در خود جای دهد.
محل غذا خوردن در نزدیکی مجموعه گنجعلی‌خان
اگر در کنار آن به دنبال مکانی برای صرف قهوه یا میان وعده می‌گردید، می‌توانید به کافه ویلی مراجعه کنید. چایخانه و رستوران وکیل یکی دیگر از مکان‌های نزدیک است که می‌توانید در آن غذاهای ایرانی یا چای میل کنید.
محل اقامت در نزدیکی مجتمع گنجعلی خان
اگر به دنبال یک مکان مقرون به صرفه برای اقامت هستید، مهمانخانه یاس دقیقا روبروی شماست. یکی دیگر از مکان‌های مقرون به صرفه‌ای که می توانید به آن بروید، هاستل نارنج است. هتل اخوان نیز یک هتل ۲ ستاره است که می‌توانید به آن بروید. اگر به دنبال هتلی مجلل هستید می‌توانید به هتل پارس کرمان مراجعه کنید.
سخن آخر
در این مقاله از سپنجا تلاش کردیم تا درباره مجموعه گنجعلی خان کرمان، اطلاعاتی را ارائه دهیم. بازدید از مجموعه شگفت انگیز گنجعلی‌خان کرمان به شما این امکان را می‌دهد که در زمان سفر کنید و در شهری تاریخی قدم بزنید که روزگاری مردمانش تمام فعالیت‌های روزمره خود را از خرید کالا تا حمام طولانی همراه با هم صحبتی و ارتباط با همشهریان را در همین مکان انجام می‌دادند. پس از گذراندن ساعاتی در مجموعه گنجعلی‌خان که به عنوان یکی از جاذبههای اصلی کرمان شناخته می شود، درنگ نکنید و به سایر جاهای دیدنی این شهر سر بزنید.
جاهایی مثل مسجد جامع کرمان، گنبد سبز کرمان، مقبره خواجه اتابک، خانقاه نورعلیشاهی کرمان، حمام تاریخی ته باغ له له، موزه هنرهای صنعتی و…
.jpeg "همه چیز درباره گنجعلی خان کرمان 8")
