سفری جذاب به تاریخ کهن قشم

3- مراسم قبله دعا

در دل جزیره‌ای محصور در آب‌های شور خلیج فارس، نیاز به آب شیرین همواره یکی از دغدغه‌های اساسی مردم قشم بوده است. از آنجا که بارش باران منبع اصلی تأمین آب شیرین برای این منطقه محسوب می‌شود، مردم جزیره از دیرباز مراسمی معنوی و سنتی به نام “قبله دعا” برگزار می‌کنند.

این مراسم زمانی انجام می‌شود که خشکسالی طولانی‌مدت گریبان‌گیر منطقه شده و امید مردم برای بارش باران کاهش می‌یابد. روحانی معتبر منطقه زمانی مناسب برای اجرای این آئین تعیین می‌کند و کودکان با خواندن اشعار سنتی و شاد، خبر این مراسم را به اهالی اطلاع می‌دهند. در روز مراسم، مردم سپیدپوش، اغلب با زبان روزه، در مکانی از پیش تعیین‌شده گرد هم می‌آیند. دعای باران و نماز خاصی توسط روحانی خوانده می‌شود و جمعیت با ذکر و دعا به سطح جزیره حرکت می‌کنند.

پس از پایان مراسم، غذای نذری تهیه شده و میان نیازمندان توزیع می‌شود. این آئین نمادی از اتحاد، ایمان و امید به رحمت خداوند در بین مردم جزیره است که هنوز هم در برخی مناطق قشم برگزار می‌شود.

4- مراسم زار

“زار” یکی از جذاب‌ترین و اسرارآمیزترین آئین‌های سنتی جنوب ایران، به‌ویژه در قشم است که از فرهنگ‌های آفریقایی و عربی به این منطقه راه یافته است. این مراسم معمولاً برای افرادی برگزار می‌شود که دچار مشکلات جسمی و روحی شده‌اند و درمان‌های معمول نتوانسته‌اند آن‌ها را بهبود بخشند. باور مردم این منطقه بر این است که بادهای خاصی با تسلط بر روح افراد، آن‌ها را بیمار می‌کنند و تنها با اجرای مراسم زار می‌توان از اثرات این بادها رهایی یافت.

در این مراسم، ماما زار (برای زنان) یا بابا زار (برای مردان) هدایت کننده اصلی است. مراسم با موسیقی و آوازهای محلی آغاز می‌شود و اجراکنندگان تلاش می‌کنند تا با برقراری ارتباط با بادهای ناشناخته، رضایت آن‌ها را جلب کرده و بیمار را از تسلط بادها رها کنند. این روند ممکن است چند ساعت یا حتی چند روز ادامه داشته باشد.

این مراسم علاوه بر بعد درمانی، نمایش زیبایی از فرهنگ بومی، موسیقی، و آداب جنوب ایران است که با ترکیبی از عرفان و هنر محلی همراه است.

بیشتر بخوانید: آشنایی با آداب‌ و رسوم و فرهنگ جذاب کیش

5- جشن نخل و خرما

نخل، درختی مقدس و باارزش در فرهنگ مردمان جنوب ایران است. میوه این درخت، خرما، نه تنها منبع غذایی بلکه بخشی از هویت و اقتصاد منطقه را تشکیل می‌دهد. به همین دلیل، جشن نخل و خرما یکی از رویدادهای مهم و محبوب مردم قشم است که هرساله در شهریورماه، پس از پایان فصل برداشت خرما، برگزار می‌شود.

این جشن، ترکیبی از شادی، موسیقی محلی و بازارهای محلی است که در آن انواع خرما و محصولات جانبی مانند شیره، شیرینی‌های محلی و سرکه خرما به فروش می‌رسد. همچنین صنایع‌دستی تهیه شده از چوب و برگ‌های نخل مانند سبدهای حصیری و زنبیل در این رویداد عرضه می‌شوند.

این جشن به مدت یک هفته برگزار می‌شود و فرصتی بی‌نظیر برای گردشگران فراهم می‌آورد تا در کنار آشنایی با آداب و رسوم مردم قشم، تجربه‌ای شاد و لذت‌بخش از فرهنگ و هنر بومی این منطقه داشته باشند. اگر به دنبال فرصتی هستید که هم از طبیعت زیبای قشم لذت ببرید و هم فرهنگ غنی آن را از نزدیک لمس کنید، سفر در ماه شهریور و حضور در این جشنواره را از دست ندهید.

6- جشن میگو

میگو، این آبزی گران‌بها و پرطرفدار، نقش مهمی در اقتصاد صیادی و معیشت مردم جزیره قشم ایفا می‌کند. فصل صید میگو در این جزیره معمولاً از شهریور آغاز شده و تا نیمه آبان ادامه دارد. با پایان این فصل و به شکرانه صیدی پربار، اهالی قشم جشن سنتی و زیبایی به نام جشن میگو برگزار می‌کنند.

این جشن بزرگ که معمولاً در روزهای ۲۴ و ۲۵ آبان برگزار می‌شود، نه تنها فرصتی برای شادی و گردهمایی مردم محلی است، بلکه گردشگران بسیاری را نیز به خود جذب می‌کند. جشن میگو شامل برنامه‌های سرگرم‌کننده و شاد، نمایش‌های محلی، اجرای موسیقی و فروش محصولات محلی از جمله صنایع‌دستی، نان‌ها و شیرینی‌های سنتی، و میگو و ماهی تازه است.

اگر در این ایام در جزیره قشم حضور دارید، پیشنهاد می‌کنیم از این جشن دیدن کنید و ضمن لذت بردن از برنامه‌های متنوع، سوغات بی‌نظیری از این جزیره تهیه کنید.

7- زنبیل‌گردانی

زنبیل‌گردانی از رسوم جذاب و قدیمی مردم قشم است که هنوز در برخی از روستاهای این جزیره رواج دارد. این آیین ویژه، برای کودکانی برگزار می‌شود که بعد از دو سالگی هنوز توانایی راه رفتن پیدا نکرده‌اند. در این رسم، کودکان محلی، کودک مورد نظر را در یک زنبیل (یا کندوک) ساخته شده از برگ‌های نخل قرار می‌دهند و با آوازخوانی و دعا، این زنبیل را به خانه‌های همسایگان می‌برند.

آوازهایی که کودکان هنگام زنبیل‌گردانی می‌خوانند، جملاتی شاد و امیدبخش مانند:
“کندوک پا نداره، راه به جایی نداره…” است که همراه با آن، صاحب هر خانه با شیرینی و دعای خیر، به جمع استقبال‌کنندگان می‌پیوندد.

این رسم هفت بار تکرار شده و در نهایت، زنبیل به والدین کودک بازگردانده می‌شود، همراه با امید و دعای جمعی برای راه رفتن کودک. زنبیل‌گردانی نمادی از همبستگی و مهر میان مردم جزیره است و نشان‌دهنده نقش پررنگ مشارکت اجتماعی در زندگی آن‌ها است.

اگر خوش‌شانس باشید، در سفر به قشم ممکن است این سنت زیبا را از نزدیک ببینید و بخشی از فرهنگ غنی و اصیل این جزیره را لمس کنید.

8- جشن عروسی در قشم

جشن عروسی در قشم یکی از زیباترین و جذاب‌ترین مراسم‌های سنتی این جزیره است که با آداب‌ورسوم خاصی همراه است. این مراسم به‌طور جداگانه در خانه‌های عروس و داماد برگزار می‌شود و بخش‌های مختلف آن نشان‌دهنده فرهنگ و سبک زندگی مردم محلی است.

در شب عروسی، اقوام داماد پس از صرف شام در خانه پدر داماد، با شور و هیجان فراوان و همراه با موسیقی و رقص محلی، داماد را به خانه عروس می‌برند. در اینجا حجله، که اتاق مخصوصی در خانه پدر عروس است، از قبل با تزئینات زیبا و سنتی آماده شده و عروس و داماد برای آغاز زندگی مشترک خود وارد آن می‌شوند.
یکی از رسوم جالب این جشن این است که عروس و داماد به مدت سه روز در حجله باقی می‌مانند و طی این مدت، هیچ‌کسی اجازه دیدار با آن‌ها را ندارد.

مراسم هفت شبی

هفت روز پس از عروسی، مراسم دیگری با نام هفت شبی برگزار می‌شود. در این مراسم، عروس و داماد به خانه پدر داماد و دیگر بزرگان فامیل سر می‌زنند تا ادای احترام کنند. این مراسم با رقص، موسیقی و شادی برگزار شده و فرصتی است برای تقویت پیوندهای خانوادگی و جشن گرفتن دوباره همراه با اقوام و دوستان.

این آداب‌ورسوم نشان‌دهنده روحیه شاد و مهمان‌نوازی مردم قشم است و تجربه حضور در چنین مراسمی می‌تواند برای گردشگران بسیار خاطره‌انگیز و جذاب باشد. اگر شما هم قصد دارید فرهنگ بومی قشم را از نزدیک لمس کنید، حتماً در سفرتان به این جزیره، از شرکت در مراسم سنتی آن غافل نشوید.