فهرست خانه های قدیمی اصفهان
بی‌شک یکی از اولین جاهایی که گردشگران داخلی و خارجی در اصفهان می‌بینند، معماری خانه‌های قدیمی است. خانه‌هایی تو در تو با اتاق‌های زیاد، اندرونی و بیرونی که حکایات زیادی به خود دیده‌اند. جالب است بدانید که عمده خانه‌های تاریخی اصفهان امروز بازسازی شده‌اند و برای گردشگری استفاده می‌شوند. برخی از آنها به اقامتگاه و مهمانخانه و برخی دیگر به مکانی برای علاقه‌مندان به معماری و جاذبه‌های تاریخی تبدیل شده‌اند. در این مقاله از سپنجا به معرفی 13 خانه تاریخی اصفهان می‌پردازیم.
برای اجاره سوئیت در اصفهان روی لینک کلیک کنید.
معرفی خانه های قدیمی اصفهان
بسیاری از گردشگران خارجی، ایران را مقصد جاذبه‌های تاریخی می‌دانند زیرا در ایران بیشترین چیزی که می‌توانیم به گردشگران ارائه دهیم تاریخ و فرهنگ ایران است. ما در اینجا قرار است خانه های قدیمی اصفهان را معرفی کنیم زیرا شهرهایی مانند اصفهان، شیراز، کرمان، یزد و تهران از محبوب‌ترین پایتخت‌های تاریخی کشور هستند و آثار تاریخی متعددی چون خانه‌های تاریخی در خود جای داده‌اند.
پنجره‌های مشبک رنگی که نور خورشید را هزاران برابر زیباتر جلوه می‌دهند، اتاق‌های آینه‌دار، حوض‌های داخل حیاط، سقف‌های زیبای کاشی‌کاری و آینه‌کاری، سماورهای زغالی، دیوارهای کاهگلی، ورودی‌ها، راهروها، ایوان‌ها و هزاران ویژگی دیگر در این نوع خانه‌ها انسان را به دنیایی دیگر میبرد.
اصفهان با آثاری چون سی و سه پل و میدان، نقش جهان شناخته می‌شود اما جاذبه‌های آن محدود به این موارد نیست. در این شهر پهناور که لقب نصف جهان را ازآن خود کرده است بناهای دیگری چون خانه‌های قدیمی وجود دارد که دیدن آنها خالی از لطف نیست. این خانه‌ها عطر و بوی گذشته‌ها را به خوبی حفظ کرده و هنوز هم گرما و صمیمت در آنها موج می‌زند. بیایید سری به این خانه‌ها بزنیم و حل و هوایی عوض کنیم.
1- خانه دهدشتی اصفهان (کافه هوگر)
خانه دهدشتی در بافت تاریخی شهر اصفهان قرار دارد. این خانه زیبا و بزرگ بعد از مرمت و بازسازی به عنوان کافه هوگر یکی از کافه‌های باشکوه شهر افتتاح شد و محیط گرم و صمیمی آن لذت خوردنی‌ها را برای مشتری‌ها دوچندان می‌کند زیرا پذیرایی از مهمانان در فضایی با معماری خارق‌العاده و منظره‌ای زیبا صورت می‌گیرد.
خانه دهدشتی که یکی از جذاب‌ترین خانه های قدیمی اصفهان است در دوران قاجاریه بنا شده است. این خانه دارای دو قسمت است. یکی از آنها فضای داخلی و دیگری فضای باز است. قسمت بیرونی کافه دارای یک حیاط سرسبز بزرگ با یک استخر دایره‌ای در وسط با یک آبنما است. قسمت داخلی اتاق نشیمن است و اطراف آن را چند اتاق دیگر احاطه کرده است که هر کدام چیزی برای ارائه به میهمانان دارند.
خانه عمدتاً از خشت، آجر و چوب ساخته شده و مساحت آن 1000 متر مربع است. برجسته‌ترین قسمت خانه در بال شمالی آن قرار دارد که در وسط آن یک تالار با اتاق‌های سه‌دری در کنار شاه نشین خانه قرار دارد. اتاق اصلی خانه معروف به شاه نشین در قسمت پشتی تالار فوق قرار دارد. حوض بیضی شکلی در جلوی تالار قرار دارد که از ویژگی‌های معماری قاجار نیست، اما نمونه‌های کمیاب آن در خانه‌های ایرانی دوران پیش از پهلوی یافت می‌شود.
قسمت جنوبی این خانه از خانه های قدیمی اصفهان نیز دارای سه اتاق است. دو راهرو بین این سه اتاق قرار دارد که یکی از آنها دسترسی به خانه مجاور را فراهم می‌کند. این خانه بخش‌های مختلف دیگری هم دارد که باید خودتان ببینید.
برای آشنایی با سوغات اصفهان سری به سایت سپنجا بزنید.
2- خانه دکتر اعلم اصفهان
خانه دکتر اعلم یک خانه تاریخی دیگر در اصفهان است. صاحب این خانه از اشراف قاجار بوده است. خانه اعلم دارای یک حیاط است که از هر طرف با قسمت‌های مسکونی احاطه شده است. قسمت شمالی با یک ایوان ستوندار متمایز شده و دارای تالار پذیرایی است. دو اتاق در دو طرف تالار پذیرایی وجود دارد. تالار با گچبری و آینه‌های تراش خورده تزئین شده است و دارای هفت پنجره ارسی رو به ایوان است و با درهای خاتمکاری به اتاق‌ها راه دارد.
قسمت جنوبی خانه نیز یک سفره خانه باریک و طویل است که دارای پنجره‌های نقاشی شده است. قسمت‌های شرقی و غربی این خانه از خانه های قدیمی اصفهان دارای نقشه‌های یکسان هستند. هر دو تالار پذیرایی دارند که به اتاق‌های کوچکتر منتهی می‌شوند. تمام قسمت‌های خانه با آجرکاری، کاشی، گچبری و تذهیب تزئین شده است. آب زلال در حوض سنگی وسط حیاط نمایانگر زیبایی این خانه است.
3- انگورستان ملک اصفهان
انگورستان یا خانه ملک التجار، خانه‌ای تاریخی در اصفهان است که در زمان نادرشاه از مردم مالیات گرفته شده و مدت‌ها جزء دارایی‌های یک ثروتمند شهر بوده است. در زمان ناصرالدین شاه قاجار توسط شاه مصادره شد. جانشینان ناصرالدین شاه آن را به عنوان دارایی عمومی و بخشی از خزانه ملی اعلام کردند. در زمان محمدعلی شاه حسینیه‌ای در باغ ساخته شد و اداره آن به تاجر اصفهانی به نام ملک التجار واگذار شد. بخش‌هایی از تاکستان و ساختمان آن در جریان گسترش و توسعه شهر تخریب شده است. قسمت‌های باقی مانده شامل یک حیاط مرکزی و یک اتاق غذاخوری است. در حال حاضر از انگورستان ملک التجار به عنوان حسینیه استفاده می‌شود و برای بازدید باید بلیط ورودیه تهیه کرد.
لیست کافه های اصفهان را در سپنجا دنبال کنید.
4- خانه شیخ بهایی
بی‌شک خانه شیخ بهایی یکی از زیباترین خانه های قدیمی اصفهان است. شیخ بهایی دانشمندی بود که مهارتش در معماری اکثر آثار به جا مانده از دوران صفویه دیده می‌شود و اکنون زنده‌ترین یادگار او خانه‌اش در اصفهان، نزدیک به مسجد جامع شهر است. این خانه زیبا و خیره‌کننده در محدوده معروف به بافت سلجوقی واقع شده است.
گویا خانه شیخ بهایی به عمه شاه عباس یعنی مریم سلطان بیگم تعلق داشته است که بعداً توسط شاه عباس به ایشان واگذار می‌شود. تاریخچه این خانه نیز در کتاب زندگی شاه عباس تالیف دکتر نصرالله فلسفی آمده است. خانه شیخ در سال 1357 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و اکنون به عنوان زیباترین خانه تاریخی آسیا و اقیانوسیه توسط سازمان میراث فرهنگی شناخته می‌شود.
5- خانه شیخ الاسلام اصفهان
خانه شیخ‌الاسلام یادگاری از دوران صفویه و قاجاریه است و امروز به یکی از زیباترین آثار تاریخی اصفهان تبدیل شده است. بنای اولیه این خانه از خانه های قدیمی اصفهان توسط شاه عباس به دخترش «سرو قد خانوم» و دامادش «محقق سبزواری» از علمای بزرگ عصر صفوی هدیه داده شده است. در این مکان مراسم‌های مذهبی مانند عزاداری شهادت امام حسین (ع) برپا می‌شد. این خانه هم اکنون توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان در دست تعمیر است و به کارگاه‌های هنرهای سنتی مانند سفال‌گری، زری‌بافی و گره چینی اختصاص دارد.
بیشتر بخوانید: بهترین هتل های شهر اصفهان
6- خانه سرهنگ بخردی
خانه سرهنگ بخردی یادگاری از دوران قاجاریه است. این خانه تاریخی و جذاب در اصفهان، خیابان چهارباغ پایین، کوچه مسجد آقا خادمی واقع شده است. این اثر در 5 آذر 1375 با شماره ثبت 1819 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
فراموش نکنید که سه خانه به این نام یعنی خانه بخردی در اصفهان شناخته می‌شوند که اولی در خیابان ابن سینا در محله سنبلستان قرار دارد و توسط آخرین مالک آن مرتضی بخردی باز سازی شده است. این خانه از خانه های قدیمی اصفهان اکنون به عنوان مسافرخانه سنتی گردشگران خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دومی در سبزه میدان قرار دارد و توسط مهندس بخردی در حال بازسازی است و سومی همان خانه‌ای است که در بالا ذکر کردیم. این خانه در خیابان چهارباغ و کوچه بحرینی‌ها قرار دارد و سرهنگ بخردی آخرین مالک آن بوده است.
7- خانه مارتا پیترز
خانه مارتا پیترز که نام خود را از آخرین مالک خود دریافت کرده است، یکی از خانه‌های قدیمی و زیبای اصفهان است. این خانه در محله‌ای تاریخی به نام جلفا قرار دارد. پیدایش این خانه به دوران صفویه برمی‌گردد زیرا در زمان شاه عباس صفوی ساخته شده است. این خانه با نام خانه جائی (پدر مارتا پیترز) نیز شناخته می‌شود و در سال 1353 با شماره ثبت 990 در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسید. همچنین در سال 1357 به دانشگاه هنر فارابی اختصاص یافت.
این خانه که یکی از زیباترین خانه های قدیمی اصفهان است بعد از اختصاص یافتن به دانشگاه فارابی به طور جدی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و در حال حاضر ساختمان مرکزی دانشگاه در همین مکان قرار دارد.
مطالعه بیشتر: آشنایی با بهترین مکان های خرید اصفهان
8- خانه ملاباشی
خانه ملاباشی یا معتمدی یکی دیگر از خانه‌های تاریخی اصفهان است. این خانه طی دوره‌های زندیه، صوفیه و قاجاریه به تکامل رسیده است و آثار معماری هر سه دوره به زیبای در گوشه گوشه آن به چشم می‌خورد. خانه‌ای که ما امروز به عنوان خانه ملاباشی می‌شناسیم در زمان ظل السلطان( پسر ناصرالدین شاه) توسط ملاباشی منجم ناصرالدین شاه خریداری شد. زمانی که ملاباشی به این عمارت آمد، شامل دو قسمت 5 دری و یک زمستان نشین بود که مربوط به دوره زندیه بودند. اما با آمدن وی، بخش شاه‌نشین و اتاق 9 دری نیز اضافه شد.
آقای معتمدی این خانه را در سال 1380 خرید و قسمت‌های آسیب دیده خانه را تعمیر کرد. این خانه به دلیل زیبایی در معماری و چیدمان مبلمان شهرت دارد. این خانه که یکی از زیباترین خانه های قدیمی اصفهان است در زمان قاجار یک مؤسسه مذهبی و فرهنگی بوده و از بخش‌هایی چون حیاط بیرونی، اتاق کار، ورودی بیرونی مجزا و مهمانسرای بازدیدکنندگان برخوردار بوده است.
این خانه به قدری زیبا طراحی شده است که دوست دارید ساعت‌ها در داخل آن وقت بگذرانید. رنگ‌های به کار رفته در این خانه، مبلمان و معماری آن، آن را به یکی از چشمگیرترین خانه‌های اصفهان تبدیل کرده است. وقتی نور از پنجره‌های هفت رنگ آن می‌تابد، منظره‌ای رویایی و زیبا خلق می‌شود که نظیرش را جای دیگر ندیده‌اید. تزئینات روی سقف و دیوارها، لوسترها و آینه کاری، این خانه را بسیار منحصر به فرد کرده است.
9- خانه مشیرالملک انصاری اصفهان
خانه مشیرالملک انصاری یکی ازخانه‌های کاملاً اشرافی در شهر اصفهان است که از دوران صفویه به یادگار مانده است. این خانه روزگاری محل زندگی یکی از درباریان صفوی بوده است. خانواده مشیر انصاری پس از مهاجرت از شیراز به اصفهان، این خانه را برای سکونت انتخاب کردند. این خانه دارای گچ بری، آینه کاری، نقاشی و حوض صلیبی شکل در وسط حیاط است که زیبایی واقعی به خانه بخشیده است.
بهترین مکان های گردشگری اصفهان
10- خانه مشروطه اصفهان
خانه مشروطه یکی دیگر از مهم‌ترین و زیباترین خانه های قدیمی اصفهان است. بیش از صد سال پیش آزادی خواهان اصفهان در اینجا جمع می‌شدند تا در مورد مسائل سیاسی و اجتماعی تصمیم بگیرند. می‌توانید از یک خانه زیبا لذت کافی ببرید. در اتاق‌های خانه‌ای که تبدیل به موزه شده، افراد بسیار مهمی رفت و آمد کرده‌اند و الان تعدادی از وسایل و مدارک آنها اینجاست. این خانه در دوره قاجار ساخته شده و دارای حوض بسیار زیبایی است.
11- خانه سوکیاس
خانه سوکیاس که در محله تبریزی‌های جلفا و در مجاورت خانه تاریخی داوود قرار دارد متعلق به دوران صفویه است. این بنا از نظر کلیت، ترکیب و ظاهرمعماری به سایر بناهای زمان خود شباهت دارد. مطابق با بافت شهری است و از نظر عملکردی تابعی از فرهنگ و آداب مسیحیت آن زمان است. اگرچه این بنا برای ارامنه ساخته شده اما سبک معماری دوران صفویه اصفهان در آن رعایت شده است.
این بنا دارای دو قسمت جنوبی و شمالی روبه حیاط است. قسمت جنوبی این خانه از خانه های قدیمی اصفهان مشرف به حیاط خلوت است و ورودی آن از سمت شمال و ایوان آن است. ورودی بنا مقرنس است و سکوهای چوبی در و ایوان و راهرو به داخل مطبخ منشعب می‌شود و نمازخانه و اتاق‌های بی‌نظیری مشرف به ایوان کوچک و ستون دار وجود دارد. حیاط شامل باغ و حوضی است که در قسمت شمالی بنا قرار دارد. بخش شمالی نیز شامل تالار، ایوان ستون دار و اتاق‌ها است.
12- خانه شهشهانی
یکی دیگر از خانه‌هایی که باید در فهرست ما قرار داشته باشد، خانه شهشهانی است. در مورد قدمت این بنا اطلاعات دقیقی در دسترس نیست اما کتیبه‌ای که در ضلع شمالی اتاق میانی آن قرار دارد، سال ۱۲۷۶ هجری قمری را به عنوان تاریخ ساخت خانه نشان می‌دهد. این بنا در محله شهشهانی اصفهان قرار دارد و ظاهر خود را به خوبی حفظ کرده است. این محله در زمان قاجار از محله‌های مهم و اعیانی‌نشین شهر اصفهان به حساب می‌آمد زیرا، به نقاط مهم شهر دسترسی راحت داشت.
این خانه که یکی از مهم‌ترین و زیباترین خانه های قدیمی اصفهان محسوب می‌شود، حدود 300 متر مربع مساحت دارد. یک حیاط بزرگ با دو باغچه کوچک و یک حوض بسیار زیبا دارد. همچنین اتاق‌هایی مختلف دارد که همه حول حیاط قرار گرفته‌اند. خانه شهشهانی از 2 ورودی غربی و شرقی نیز برخوردار است و از بخش‌های دیگر آن می‌توان به اتاق شاه‌نشین، قهوه خانه، چاه آب، آب انبار، مطبخ و بالاخانه اشاره داشت.
13- خانه امین التجار
یکی دیگر از خانه‌هایی که حتماً از دیدن آن در شهر اصفهان شگفت زده می‌شوید، خانه امین‌التجار در محله پشت بارو است. این خانه تاریخی متعلق به یکی از معروف‌ترین تاجرین اصفهان به نام سید حبیب الله امین التجار اصفهانی بوده است. این خانه همچنین از آثار برجای مانده از عصر قاجار است و نکته جالب توجه در مورد مالک آن یعنی امین‌التجار این است که وی یک مشروطه خواه بوده و حمایت‌های زیادی از مبارزین مشروطه به عمل آورده است. وی جلسه‌های متعددی هم در راستای مبارزه با مشروطه، در همین خانه برگزار کرده است.
از آنجا که این خانه از زیبایی‌های بصری کم‌نظیری برخوردار است به یکی از پربازدیدترین خانه های قدیمی اصفهان تبدیل شده است. یک حوض زیبا با سه فواره دیدنی در طبقه اول و یک تالار پذیرایی در طبقه دوم عمارت وجود دارد. همچنین 14 اتاق یکسره در این عمارت وجود دارد که دارای تزئینات گچ بری و آیینه کاری هستند. گذشته از تمام اینها شاید در و پنجره‌های این عمارت اولین چیزی باشند توجه بازدید کنندگان را در بدو ورود به خود جلب می‌کنند زیرا به شیشه‌های رنگی و ارسی مجهزهستند.
سخن آخر…
با اینکه تعداد خانه‌های تاریخی اصفهان خیلی بیشتر است اما مقاله ما به پایان رسید. در این مقاله از سپنجا سعی کردیم تا در مدت زمانی کوتاه، برخی از مشهورترین عمارت‌های تاریخی این شهر را به شما معرفی کنیم. هر یک از این خانه‌ها حکایات زیادی به خود دیده‌اند و حرف‌ها برای گفتن دارند. بنابراین توصیه می‌کنیم در سفر خود به اصفهان دست کم به دیدن معروف‌ترین‌ها بروید.
