عجایب 11 گانه در خصوص حرم امام رضا که نمی دانستید!
حرم امام هشتم شیعیان، حضرت علی بن موسی الرضا (ع)، در استان خراسان رضوی و در قلب شهر مشهد قرار دارد. این مکان مقدس سالانه میزبان میلیون‌ها مسلمان از اقصی نقاط جهان است که برای زیارت و ادای احترام به این امام همام به مشهد سفر می‌کنندبا وجود این شهرت جهانی، بسیاری از زائران ممکن است اطلاعات محدودی درباره حرم امام رضا (ع) داشته باشند. این مکان مقدس نه تنها یک مرکز عبادی است، بلکه تاریخ، رازها و حقایقی جالبی را در دل خود جای داده است. در ادامه به عجایب 11 گانه در خصوص حرم امام رضا که نمی دانستید! اشاره می‌کنیم.
عجایب 11 گانه در خصوص حرم امام رضا که نمی دانستید!
۱. گستردگی شگفت‌انگیز حرم
در گذشته، محوطه حرم تنها ۱۲ هزار متر مربع وسعت داشت. اما بازسازی‌ها و توسعه‌های متعدد این مجموعه را به یکی از بزرگترین مجموعه‌های مذهبی جهان با مساحتی بیش از یک میلیون متر مربع تبدیل کرده است. این وسعت عظیم باعث شده حرم امام رضا (ع) به‌عنوان نمادی معنوی و معماری شناخته شود. زائران از سراسر دنیا با خرید بلیط هواپیما به مشهد سفر می‌کنند تا علاوه بر زیارت، زیبایی و شکوه این محوطه وسیع را از نزدیک تماشا کنند.
برای اقامت در مشهد کافیست که روی سپنجا حساب باز کنید. سپنجا با ارائه بهترین، تمیزترین و مناسب ترین اقامتگاه در مشهد با هدف خدمت رسانی به زائران و مسافران عزیز در خدمت شماست تا با ارائه بهترین سوئیت آپارتمان های مشهد تجربه سفر شما را زیباتر بگرداند.
۲. محل اولیه حرم در کنار قبر هارون‌الرشید
حضرت امام رضا (ع) در سال ۲۰۳ هجری قمری در شهر طوس به شهادت رسیدند و پیکر مطهر ایشان در باغی متعلق به حمید بن قحطبه، کنار قبر هارون‌الرشید دفن شد. این مکان بعدها به حرم امام رضا (ع) تبدیل شد. نام شهر نیز از طوس به مشهدالرضا تغییر یافت و امروزه به مشهد شناخته می‌شود.
۳. سنگ مزارهای ارزشمند
در حرم مطهر سه سنگ مزار نفیس و تاریخی وجود دارد. نخستین سنگ که از مرمر ساخته شده و به قرن ششم بازمی‌گردد، جزئیات ولادت و شهادت امام رضا (ع) را با خط کوفی نشان می‌دهد و اکنون در موزه حرم نگهداری می‌شود. دومین سنگ که از مرمر سفید آهکی است، در سرداب قرار دارد. سومین سنگ، سنگی به رنگ سبز چمنی با طول ۲.۲۰ و عرض ۱.۱۰ متر است که در طبقه همکف حرم نصب شده است.
۴. گنبد طلای حرم
اولین گنبد طلایی حرم امام رضا (ع) شامل دو لایه بوده است؛ لایه داخلی که به گنبدخانه یا «قبه» معروف است و لایه بیرونی که همان گنبد است. این گنبد ابتدا با آجرهای زردرنگ ایرانی و کاشی‌های زیبا ساخته شد. در سال ۹۳۲ هجری قمری، شاه طهماسب صفوی آن را با آجرهای طلا پوشاند و به این ترتیب گنبد طلایی حرم برای قرن‌ها به شکوه خود باقی ماند.
۵. مساجد برجسته حرم
مسجد بالاسر، یکی از قدیمی‌ترین بناهای حرم، با دیوارهای مرمری و کاشی‌کاری‌های خیره‌کننده، فضای معنوی و آرامی را برای نمازگزاران ایجاد کرده است. این مسجد در ضلع غربی حرم قرار دارد. همچنین مسجد گوهرشاد، یادگاری از دوران تیموریان، به دستور گوهرشاد بیگم، همسر شاهرخ تیموری، ساخته شده است. این مسجد با معماری زیبا و تاریخ غنی‌اش، یکی از جاذبه‌های اصلی حرم به‌شمار می‌رود.
حرم امام رضا (ع) علاوه بر ارزش معنوی، نمایانگر تاریخ، هنر و فرهنگ غنی اسلامی است که هر بازدیدکننده‌ای را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
۶. مناره‌های باشکوه حرم
یکی از جلوه‌های بی‌نظیر حرم امام رضا (ع)، مناره‌های سر به فلک کشیده آن است. این حرم مطهر با ۱۲ مناره زیبا آراسته شده که هر یک از آنها تاریخچه‌ای غنی و خاص دارند. دیدن این مناره‌ها، به‌ویژه از پنجره اتاق هتل یا اقامتگاه، تجربه‌ای دل‌انگیز و خاطره‌انگیز برای هر زائری است.
۷. صحن‌های وسیع و متنوع حرم
صحن‌های حرم امام رضا (ع) از دیگر شگفتی‌های این مجموعه مقدس هستند که مساحت کلی آنها به حدود ۲۲۵۲۲۳ متر مربع می‌رسد. صحن جامع رضوی، به‌عنوان بزرگترین صحن حرم، بیش از ۶۰۱۸۸ متر مربع وسعت دارد و در قسمت جنوبی این مجموعه واقع شده است.
از دیگر صحن‌های مهم می‌توان به صحن انقلاب، صحن آزادی، صحن قدس، صحن غدیر، صحن هدایت، صحن جمهوری اسلامی، صحن امام خمینی (ره) و صحن کوثر اشاره کرد. صحن انقلاب که به‌عنوان قدیمی‌ترین صحن حرم شناخته می‌شود، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و پنجره فولادی نفیس امام رضا (ع) در این صحن قرار دارد.
۸. رواق‌های معنوی حرم
حرم امام رضا (ع) شامل رواق‌های متعدد و زیبایی است که هرکدام ویژگی‌های منحصر به فردی دارند. بزرگترین رواق این مجموعه، رواق امام خمینی (ره)، با مساحتی حدود ۶۳۰۰ متر مربع است. از دیگر رواق‌های مهم می‌توان به دارالشکر، دارالسعاده، دارالولایه، دارالکرامه، دارالسیاده و دارالسرور اشاره کرد. این رواق‌ها با معماری بی‌نظیر خود فضای معنوی و آرامش‌بخشی را برای زائران فراهم کرده‌اند.
۹. مرمت‌ها و کاشی‌کاری‌های هنرمندانه
تاریخچه مرمت و کاشی‌کاری حرم امام رضا (ع) به سال ۵۱۵ هجری قمری بازمی‌گردد. محراب‌های حرم با کاشی‌های معروف سنجری تزیین شده‌اند که همچنان پس از گذشت قرن‌ها، زیبایی خود را حفظ کرده‌اند. همچنین، در قرن هفتم هجری، دو محراب باشکوه با کاشی‌های ممتاز ساخته شد که اکنون در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود. اگر با رزرو بلیط قطار یا هواپیما به مشهد سفر کردید، بازدید از این موزه و مشاهده این آثار ارزشمند تاریخی را از دست ندهید.
۱۰. حمله مغولان به خراسان
حمله مغولان به ایران و پیشروی آنها به خراسان، یکی از رخدادهای مهم تاریخ ایران به شمار می‌رود. مغول‌ها پس از اشغال شهر طوس و قتل عام ساکنان آن، به مشهد حمله کردند و ویرانی‌های گسترده‌ای به بار آوردند. برخی روایات حاکی از آن است که حرم امام رضا (ع) از این حمله مصون ماند، اما منابع دیگری از آسیب‌هایی به این مکان مقدس خبر داده‌اند.
۱۱. کتابخانه گنجینه دانش و تاریخ
کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی یکی از ارزشمندترین گنجینه‌های علمی و فرهنگی جهان اسلام است. این کتابخانه حدود ۱۲۴۰۰ نسخه خطی، کتاب چاپ سنگی و آثار چاپی نفیس مرتبط با امام رضا (ع) را در خود جای داده که قدمت برخی از آنها به بیش از ۱۲ قرن می‌رسد. این گنجینه با ارزش بازتاب‌دهنده تاریخ و فرهنگ عمیق مرتبط با این حرم مطهر است و بازدید از آن برای علاقه‌مندان به تاریخ و علم بسیار جذاب خواهد بود.
سوالات متداول در خصوص حرم امام رضا ع
ماجرای فیروزه حرم امام رضا (ع) چیست؟
یکی از جذاب‌ترین داستان‌های حرم مربوط به سنگ فیروزه بزرگی است که زمانی در ایوان نقارخانه صحن انقلاب آویزان بود. این سنگ که بزرگترین سنگ فیروزه جهان محسوب می‌شد، توسط فردی عاشق اهل‌بیت (ع) به حرم اهدا شد. اما بعدها این سنگ توسط انگلیسی‌ها برای مطالعات علمی از حرم خارج شد و اکنون تنها ماکتی از آن باقی مانده است.
آیا نبش قبر امام رضا (ع) صحت دارد؟
خبرهایی مبنی بر نبش قبر امام رضا (ع) یا انتقال آن به جای دیگر صحت ندارد. آنچه انجام شده، پاکسازی و بازسازی اطراف قبر برای نمایان‌تر شدن محل دفن بوده است. اکنون نیز قبر شریف امام با کاشی‌کاری و سنگ‌های قدیمی قابل مشاهده است.
سرداب حرم امام رضا (ع) در چه عمقی قرار دارد؟
مدفن اصلی امام رضا (ع) در سرداب حرم واقع شده است. کف حرم در گذشته حدود ۲ متر پایین‌تر از سطح زمین اطراف خود بوده و به‌مرور زمان این اختلاف ارتفاع بیشتر شده است. اکنون این محل به شکل سرداب یا زیرزمین درآمده است. ارتفاع بین محل دفن امام و کف ضریح اصلی در منابع مختلف بین ۳ تا ۵ متر ذکر شده است. سرداب از طریق هشتی‌ای که در ضلع شرقی قرار داشت قابل دسترسی بود، اما با ساخت رواق دارالاجابه این مسیر مسدود شد.
حرم امام رضا (ع) چند صحن دارد؟
حرم مطهر شامل ۹ صحن بزرگ است که هر کدام زیبایی و معماری منحصربه‌فردی دارند:
- صحن انقلاب اسلامی (عتیق): قدیمی‌ترین و زیباترین صحن حرم، که سقاخانه نادری نیز در مرکز آن قرار دارد.
- صحن آزادی: ساخته‌شده در دوره قاجار، با نام دیگر صحن نور.
- صحن جمهوری اسلامی: در غرب روضه منوره و ساخته‌شده پس از انقلاب اسلامی.
- صحن قدس: کوچک‌ترین صحن حرم، ساخته‌شده در دوران پس از انقلاب.
- صحن هدایت: واقع در شمال شرقی حرم.
- صحن جامع رضوی: با مساحت ۱۱۷ هزار مترمربع، بزرگترین صحن حرم با ظرفیت ۷۰ هزار نفر.
- صحن کوثر: در شمال شرقی صحن رضوی، با ورودی از خیابان شهید نواب صفوی.
- صحن غدیر: مقابل صحن کوثر.
- صحن رضوان: یکی دیگر از صحن‌های زیبای مجموعه..
پیشنهاد مطالعه: شیشلیک های آبدار و خوشمزه مشهد را کجا پیدا کنیم؟
