معرفی بازارهای سنتی یزد
در این مقاله قصد داریم بازارهای سنتی یزد را مورد بررسی قرار دهیم زیرا مهم‌ترین جاذبه‌های این شهر هستند و سالانه عده زیادی تنها به دلیل بازدید از آنها به یزد می‌روند. یزد با مسیرهای پرپیچ‌وخم، بادگیر‌ها، خانه‌های خشتی و مکان‌های لذت‌بخش برای اقامت، مقصدی است که نباید از دست داد. این شهر در دشتی هموار که کوه‌ها در آن حلقه زده‌اند، بین شمال دشت کویر و جنوب دشت لوت قرار گرفته است. شاید جاذبه‌های دیدنی اصفهان یا شیراز را نداشته باشد، اما با کوچه‌های جذاب و قرن‌ها تاریخ، ظرفیت جادو کردنش از هر دو فراتر است.
شهر تاریخی یزد در محدوده شهر کنونی یزد قرار دارد و اطراف آن را محله‌های نوظهور در طول تاریخ احاطه کرده‌اند. این یکی از برجسته‌ترین شهرهای خشتی جهان است که به عنوان میراث ملموس فرهنگی ایران در فهرست یونسکو به ثبت رسیده است.
بازارهای تاریخی یزد، مراکز خرید مدرن و لوکس، رستوران‌های دارای تراس، کافه‌های مشرف به شهر و شیرینی‌های معروفی چون باقلوا، ارده، قطاب، لوز و همینطور پشمک این شهر را به یکی از جذاب‌ترین شهرهای ایران تبدیل کرده است. در ادامه راهنمای کامل بازدید از بازارهای سنتی شهر یزد را از دست ندهید. همراه سپنجا باشید.
برای اجاره سوئیت در یزد روی لینک کلیک کنید.
فهرست نسبتاً جامع بازارهای سنتی یزد
طبیعتاً ما به هر شهری که سفر می‌کنیم نیاز داریم اطلاعاتی درباره جاذبه‌های تاریخی و طبیعی و حتی مراکز خرید آن شهر داشته باشیم. بازارهای تاریخی یزد از مهم‌ترین جاذبه‌های آن هستند و به اندازه سایر جاذبه‌هایش مورد توجه قرار دارند. پس بیایید مروری بر آنها داشته باشیم.
بازار خان یزد
مجموعه خان یزد در میدان وسیع، زیبا و خوش نقشه‌ای به نام خان در یزد واقع شده است. محمد تقی خان معروف به خان بزرگ، کسی بود که دستور ساخت این بنای ارزشمند را در سال ۱۷۹۱ صادر کرد. همچنین جالب است بدانید که سه دهه بعد بازار مورد بازسازی قرار گرفت. این مجموعه از مدرسه، حمام و بازار تشکیل شده است.
بازار خان که طولانی‌ترین و عریض ترین بازار یزد است ۲۷۴ متر طول و ۴ تا ۶ متر عرض دارد. بخش‌هایی از بازار در دوره افشاریان تأسیس شد و سایر قسمت‌ها را نوادگان محمدتقی خان بافقی تأسیس کردند. این بازار که یکی از مهم‌ترین بازارهای سنتی یزد محسوب میشود شامل چند بازارچه و تیمچه است که هر کدام یک نام خاص دارند اما در کل همه آنها تحت عنوان بازار خان شناخته می‌شوند.
مجموعه بازار خان دارای دو قسمت جنوبی – شمالی و شرقی – غربی است. بازار قیصریه بین مدرسه خان و میدان خان است و طراحی معماری برجسته‌ای دارد. در حال حاضر اینجا محلی است که مردم لباس و پارچههای یزدی را به فروش می‌رسانند.
اگر به بازار پنج علی رسیدید، فراموش نکنید که به رستوران پناهنده که کافه عدسی پناهنده نام دارد بروید. امتحان کردن سوپ عدس این رستوران ضروری است. بازار خان در سال ۱۳۸۲ در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است.
بازارهایی چون زرگری، ملا اسماعیل، پنجه‌علی، علاقبندی، کاشیگری، مسگرها، چیت سازی، قیصریه، صدر یا شاهزاده فاضل، دروازه مهریز و بازار افشار از جمله بازارهای واقع در مجموعه خان هستند.
بیشتر بخوانید: فهرستی از بهترین مکان های تاریخی یزد
بازار تبریزیان
بازار تبریزیان یکی دیگر از بازارهای سنتی یزد است و برخی محققان احتمال می‌دهند متعلق به دوره قاجار باشد. بعد از گشت و گذار در بازار پنجه‌علی می‌توانید وارد تبریزیان شوید زیرا در انتهای آن واقع شده است. این بازار دارای ۵۹ متر طول، ۳/۵ متر عرض و ۵/۵ متر ارتفاع است و یکی از زیباترین معماری‌ها را دارد.
شگفت انگیزترین بخش این بازار سقف آن است که به صورت طاق و تویزه ساخته است. حجره‌هایی با درهای چوبی و چهارلتی نیز شما را ترغیب می‌کنند تا کمی بیشتر در بازار بمانید. خشت و گل، آجر و گچ نیز مصالح به کار رفته در این بنا هستند.
بازار مسگرها یا بازار پنجه علی یزد
بازار پنجه علی یا بازار مسگرها یکی دیگر از بازارهای پنهان در دل مجموعه خان یزد است. این بازار احتمالاً ۶۰۰ سال قدمت دارد و بافت سنتی آن توجه هر بازدید کننده‌ای را به خود جلب می‌کند. بازار یا بازارچه مسگرها که یکی از بهترین و زیباترین بازارهای سنتی یزد است تقریباً دست نخورده باقی مانده و حجره‌های متعددی دارد که اثرهای هنری زیبا و کم‌نظیر خلق می‌کنند.
این آثار هنری که شامل انواع ظروف و وسایل مسی و فلزی می‌شوند، توسط استادان چیره دستی ساخته و عرضه می‌شوند که سالهاست در این حرفه مشغول به کار هستند. اگر به اینجا سر بزنید می‌توانید از ظروف آشپزخانه گرفته تا اشیاء تزئینی و حتی ابزارآلات کشاورزی برای خود خریداری کنید و حتی به عنوان سوغات به شهر خود ببرید.
بازار قیصریه یزد
یکی از شکیل‌ترین و خیره کننده‌ترین معماری‌ها در مجموعه خان متعلق به بازار قیصریه است. این بازار معروف و محبوب توسط یک در چوبی دو لنگه و ارزشمند بسته میشود و تقریباً تمام حجره‌های داخلش به فروش پارچههای یزدی مشغول هستند. بازار قیصریه در حد فاصل میدان خان و مدرسه خان واقع شده است و اسم آن در فهرست پنج بازار معروف کشور قرار دارد.
این بازار که یکی از بازارهای سنتی یزد محسوب میشود بسیار محبوب است و به دلیل نظم و ترتیب خاصی که در آن حاکم است، مردم می‌توانند به راحتی خرید خود را انجام دهند.
بازار زرگری یزد
بازار زرگری یزد دارای قدمتی متعلق قرن ۱۲ و ۱۳ هجری قمری است. طول این بازار حدود ۹۴ متر و عرضی بالغ بر سه متر دارد. همچنین ارتفاع آن به شش متر می‌رسد و سقفی با طاق و هلال و نورگیرهایی در وسط راسته بازار دارد.
نقطه قوت بازار زرگری، مغازه‌های پرزرق و برقی هستند که انواع و اشکال طلای ۲۰ عیار یزدی را به فروش می‌رسانند. تعداد آنها به ۵۳ دهنه می‌رسد و به حدی درخشان هستند که چشم هر رهگذری را خیره می‌کنند. بازار زرگری یزد با شماره ۸۵۲۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت است. اگر به طلا علاقه‌مند هستید و دوست دارید طرح‌های متنوع‌تری ببینید، حتماً سری به این بازار جذاب برنید.
بیشتر بخوانید: آشنایی با مهم ترین قنات های یزد ، در دل خاک ایران
بازار حاجی قنبر ، یک بازار قدیمی و مهم یزد
گفته میشود که بازار حاجی قنبر در قرن نهم هجری به دستور یکی از حاکمان یزد بنا شده است. این بازار یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین بازارهای سنتی یزد است و در شرق میدان امیرچخماق قرار دارد. کسانی که به این بازار وارد می‌شوند بیشتر از خرید کردن به تماشای معماری و تزئینات کاشی‌کاری آن مشغول می‌شوند زیرا واقعاً چشمگیر و کم‌نظیر هستند. اهل خرید باشید یا نه، دست خالی از بازار حاجی قنبر خارج نخواهید شد زیرا تنوع اجناس و کالاها در مغازه‌های آن زیاد است و هر نوع کالایی اعم از پارچه، طلا، فرش و شیرینی‌های خوشمزه در آن پیدا میشود.
بازار دروازه مهریز
بازار دروازه مهریز در شهر یزد نیز ارزش بازدید دارد. این بازار که جهت آن مهریز شمالی – جنوبی است؛ متعلق به دوران گورکانیان است. مؤسس آن داروغه یزد بوده و سقفی با معماری طاق و تویزه دارد. طول، عرض و ارتفاع بازار دروازه مهریز به ترتیب ۳۸، ۳,۵ و ۴ است و شش دهنه مغازه در شرق و۱۰ دهنه در غرب آن دیده میشود. جالب است بدانید در زمان ساخت این بازار از مصالحی مثل آجر، خشت و گل، و گچ استفاده شده است.
بازار کاشیگری
بازار کاشیگری یکی دیگر از بازارهای سنتی یزد است. ساخت این بنا به دوران حکومت زندیه باز می‌گردد و امروز شاهد فعالیت‌های آن در زمینه تولید ابزارآلات ساده کشاورزی و یک سری لوازم و ابزارهای دیگر برای روستائییان هستیم. سراسر این بازار را کارگاه‌‌های کوچک آهنگری فرا گرفته است و در حال حاضر یکی از آثار مهم کشور شناخته میشود.
برای دسترسی به بازار کاشیگری باید ابتدا خود را به خیابان قیام سپس بازارچه حضرت عباس و در نهایت میدان خان برسانید. این بازار از جاذبه‌های پربازدید یزد است و سالانه عده زیادی از آن بازدید به عمل می‌آورند.
بازار افشار
بازار افشار یکی از بازارهای قدیمی و کم‌تر شناخته شده یزد است. این بازار نیز از آثار مهم کشورمان است و از زمان قاجار تا امروز مشغول فعالیت است. برای دسترسی به این بازار هم باید خود را به خیابان قیام برسانید. آنجا از هر کس که بپرسید شما را به سمت بازار هدایت می‌کند.
بازار صدری یزد
از بازار صدری یا بازار شاهزاده فاضل نیز می‌توان به عنوان یکی از بازارهای سنتی یزد نام برد. این بازار در آخرین سال‌های حکومت قاجار ساخته شد و امروز به عنوان یکی از آثار ملی کشور شناخته میشود. این بازار در خیابان امام خمینی یزد، شمال شرق مجموعه بازار خان واقع شده است و روزانه عده زیادی از آن بازدید می‌کنند.
ویژگی‌های بازارهای تاریخی یزد
بازارهای تاریخی یزد از برترین شاهکارهای معماری ایران هستند. این بازارها هنوز هم در بین مردم اهمیت دارند و با وجود قدمت بالایی که دارند به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند. مجموعه بازارهای قدیمی یزد علاوه بر مغازه‌ها و حجره‌های فروش اجناس شامل راسته، تیمچه، مسجد، مدرسه، حسینیه، میدان، کاروانسرا، آب انبار، لَرد، کارگاه و… هستند. این بناها از پربازدیدترین جاذبه‌های شهر یزد محسوب می‌شوند و عده‌ای تنها به دلیل دیدن آنها از نزدیک به یزد می‌روند.
بیشتر بخوانید: تجربه اقامتی به یاد ماندنی در بهترین هتل های یزد
فعالیت بازارهای تاریخی یزد
بازارهار سنتی یزد در طی قرون متمادی دست خوش تغییرات زیادی شدند اما امروز هم فعالیت دارند و کالاهای زیادی تولید و عرضه می‌کنند. کالاهایی مثل صنایع دستی، طلا، فرش، پارچه، لباس سنتی، شیرینی‌های یزدی و…
تیمچه‌های یزد
تیمچه‌ها عضو جدا ناپذیر بازارهای تاریخی هستند. شاید می‌پرسید تیمچه چیست؟ تیمچه به کاروانسرا یا سرای کوچکی گفته میشود که مسقف است و از لحاظ اقتصادی، گرانتر از کاروانسراست. اگر بخواهیم تعداد تیمچه‌های موجود در بازارهای تاریخی یزد را بشماریم، قطعاً تعداد آنها به بیش از ۲۰ مورد می‌رسد.
بالا بودن تعداد این سراهای کوچک در بازارهای یزد بیانگر رونق و رفت و آمد تجار به این شهر خشتی است. تیمچه علی خان، تیمچه وکیل، تیمچه ملک و همینطور تیمچه هراتی از مهم‌ترین تیمچه‌های یزد محسوب می‌شوند و قدمتی بالاتر از سایر تیمچه‌ها دارند.
سایر بازارهای تاریخی یزد
یزد شهری پر از بازارهای تاریخی است و ما مهم‌ترین‌ها را به شما معرفی کردیم اما در این شهر چند بازار قدیمی دیگر وجود دارد که ارزش آنها کم‌تر از بقیه نیست. بازار جعفرخان یکی دیگر از بازارهای سنتی یزد است و قدمت آن به دوره زندیه می‌رسد. این بازار با شماره ثبت ۷۷۸۹ در فهرست اثار ملی به ثبت رسیده است.
میرزا کریم نیز از بازارهای تاریخی شهر یزد است و به دوره قاجار تعلق دارد. این بازار با شماره ثبت ۸۵۲۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. بازار سراج‌ها، بازار حضرت عباسی، بازار علاقبندی و بازار ریسمانیان نیز قدمت زیادی دارند و به عنوان بازارهای تاریخی شهر شناخته می‌شوند.
سخن آخر…
مراکز خرید یا بازارهای تاریخی شهر یزد در میان مکان‌های دیدنی و گردشگری این شهر آن چنان خودنمایی می‌کنند که گردشگران را سر ذوق آورده و سالانه تعداد بیشتری از آنها به سمت خود می‌کشانند. در این مقاله از سپنجا برخی از این آثار تاریخی مهم را به شما معرفی کردیم و توضیحاتی راجع‌به هر یک از آنها ارائه دادیم تا بتوانید در سفرتان به این شهر توریستی تجربیات بیشتری کسب کنید.
خرید کردن از بازارهای سنتی یزد حس و حال خاص خود را دارد و افراد زیادی به جاهایی چون یزد سفر می‌کنند تا موارد بیشتری از آنها را از نزدیک ببینند. این بازارها قسمت‌های مختلفی چون حجره، مسجد، آب انبار، مدرسه و… دارند و هر یک در دوره‌ای از تاریخ بنا شده‌اند. گذشت سال‌ها چیزی از ارزش این مکان‌ها کم نکرده و همچنان اهمیت تجاری خود را حفظ کرده‌اند.
