با زیبایی‌های قلعه فلک الافلاک آشنا شوید!
معرفی قلعه فلک الافلاک
در کشور ایران از دوران باستان و تاریخ با آن اماکن و شگفتی های زیادی برجای مانده که امروزه به جاذبه های توریستی، گردشگری معروفی تبدیل شده اند یکی از آن اماکن دیدنی و مسحور کننده قلعه فلک الافلاک است، این جاذبه زیبا و دیدنی در شهر مرکز خرم آباد استان لرستان واقع شده و در دوره های مهم تاریخ از جمله آلبویه، ساسانیان، قاجار و صفویان حضور داشته ، لرستان به دلیل سرسبزی ، خوش آب و هوا بودنش ، دارا بودن چشمه های خروشان و جوشان، سرآب های پر آب و رودخانه های همیشه جاری مورد توجه بسیاری از پادشاهان تاریخی و باستانی بوده و به همین خاطر جاذبه های تاریخی زیادی نیز در این استان بنا شده.
طی کشفیات و مطالعات تاریخ دادنا و باستان شناسان ، این قلعه در زمان ساسانیان به نام دژ شاپور ساخته شد که در زمان حکومت قاجار نامش به فلک الافلاک تغییر یافت، این قلعه یا دژ نظامی بر فراز تپه ای از شهر خرم آباد بنا شده که شامل ۱۲ برج بوده ، اما متاسفانه تنها ۸ برج از آن تا به کنون سالم مانده است.
وسعت آن ۵۳۰۰ متر مربع است و بلندترین دیوارش ۲۲ متر و نیم میرسد، داخل آن را محوطه ایی بزرگ با چهار سالن، تالار های کوچک و بزرگ، دو حیاط خلوت ، دروازه ها و اتاق ها تشکیل می‌دهد، که بازدید از آنها برای عموم مردم باز است. همراه سپنجا باشید.
برای اجاره سوئیت در خرم آباد روی لینک کلیک کنید.
پیشینه قلعه فلک الافلاک
همان طور که در متن های قبل اشاره شد این قلعه در زمان های مختلفی از تاریخ احضار حضور کرده ، که در دوران سلطنت فتحعلی شاه بازسازی در آن صورت گرفته، درست است که این قلعه یکروزه به یک مکانی دیدنی و جاذبه های تاریخی تبدیل شده اما قلعه فلک الافلاک یا دژ شاپور در دوران حکومت ساسانیان و اوایل متولد شدنش از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده است.
گفته شده بخشی از آن محلی برای نگهداری اسرای رومی بوده ، در قرن چهارم ه.ق نیز محل و مرکز حکومت آل حسنویه حاکم لرستان کهن بوده و بعد از آن به عنوان خزانه دار خاندان بدر و مقر پادشاهان لرستان محسوب شده است، که سرانجام در زمان حکومت پهلوی با آن به عنوان دژی نظامی و مکانی سیاسی برخورد شده است.
در سال ۴۹ شمسی قلعه زیبای خرم آباد در آثار ملی کشور به ثبت رسید، امروزه به یک موزه با ارزش و مشهور تبدیل شده که از اقصی نقاط جهان گردشگران و بستان شناسان را به طرف خود جذب می‌کند، در بازدید از دژ و قلعه زیبای فلک الافلاک شاهد موزه مردم شناسی ، باستان شناسی، مرکز فروش تولیدات فرهنگی ، آزمایشگاه مرمت اشیاء و چایخانه سنتی خواهید بود که اطلاعات بسیاری از استان لرستان و تاریخ با ارزش ایران را به شما هدیه می‌دهد.
نکته جالب توجه قلعه اینکه زمانی که اسکندر مقدونی تصمیم حمله به کشور ایران را دارد پادشاهان برای در امان ماندن اشیای با ارزش و قیمتی آنها را در قلعه پنهان می‌کنند و سال های سال کسی از آنها خبر ندارد تا اینکه توسط دزدانی پیدا می‌شوند و خوشبختانه تعدادی از آنها مرمت و بازسازی شده که در موزه ایسن قلعه برای عموم مردم قابل دیدن و مشاهده هستند.
معماری قلعه
از آنجایی که قلعه فلک الافلاک در طول تاریخ و دوره های مختلف نقش موثری داشته، از آن به عنوان دژ نظامی یا پناهگاهی امن استفاده می‌شده، معماری خاصی دارد و دیوار های آن بلند یا به اصطلاح دفاعی هستند، در طول تاریخ برای ساختن یک قلعه دفاعی به کار بردن معماری و طرح ریزی در اولویت اول قرار گرفته است.
مصالح به کار رفته در ساخت قلعه از آجر، سنگ ، خشت، ملات گچ و آهک است ، شکل کلی آن پنج ضلعی منتظم بوده و دیوارهایش رطوبت را به خود جذب می‌کنند، برای ایمنی بیشتر در داخل قلعه نیز حفره هایی برای دفع آب کنده شدن و بر روی دیوار ها کلاف هایی از چوب نصب کرده تا بیشتر از آنها محافظت شود.
در بازدید از این قلعه شما هیچ کاشی کاری یا گچ بری را نخواهید دید چرا که معماری آآن به سبک دیگر از معماران ایرانی به شمار می‌رود و تنها با آجر ومصالحی که در متن قبل اشاره شد و بسیار ساده و زیبا ساخته شده است.
۱۴ برج دفاعی را برای قلعه ساختند که دو تا از آنها دیده بانی بودند، طراحان و معماران ایرانی در زمان باستان تمام سعی و تلاش خود را به کار برده تا در طرح ریزی قلعه مقاومت و استواری را در اولویت قرار دهد، در واقع در بازدیدی از قلعه نیز شاهد استواری و سرسختی آن خواهید بود، معماران نیز برای زمین لرزه ترفندی را به کار برده که تا حدودی قلعه را استوار و محکم نگه میدارد و به همین خاطر است که هزاران سال قدمت دارد و قرن های متوالی از فرهنگ های مختلف را پشت سر گذاشته است.
چاهی در قلعه وجود دارد که در زمان های گذشته آب شهر خرم آباد از آن تامین می‌شده و همچنین از آن برای حمام کردن نیز استفاده شده است.
فلک الافلاک کجاست؟
قلعه فلک الافلاک روی تپه ایی در مرکز شهر خرم آباد استان لرستان واقع شده ، و در خیابان امام خمینی بنا شده، موقعیت جغرافیایی قلعه در مسیر ارتباطی فلات مرکزی به نواحی غربی و جنوبی کشور قرار گرفته و گذرگاهی میان کوه های به شمار رفته است ، مکانی که در آن قلعه قرارا گرفته جایی خوش آب و هوا ، سرسبز و پرآب بوده که ابن قلعه نظامی را به یک کاخ خرم و سرسبز تبدیل کرده است.
در داخل بنا چاهی عمیق یا همان راه اضطراری کنده شده که یکی از نکات و ویژگی های جالب توجه آن محسوب میشود، این قلعه در تمام طول زندگی اش کاربر های فراوانی داشته و امروزه نیز به یک مکان دیدنی و جذاب تبدیل شده که در آن موزه مردم شناسی، باستان شناسی و آزمایشگاه مرمت آثار تاریخی و باستانی برای عموم مردم قابل مشاهده هستند.
در متون تاریخی مختلف اسم این قلعه همواره به نام های دژ سیاه، قلعه سفید، قلعه بالا، کاخ اتابکان، و قلعه خرم آباد یاد شده، در کل قدیمی ترین نام آن را می‌توان دژشاهپور و جدیدترین نام آن را فلک الافلاک دانست، پس از نابودی شهر شاهپور نام این بنا به قلعه خرم آباد تغییر کرد ، دور تا دور آن را حصار کشیده اند و همین جذابیتش را دوچندان کرده است، همچنینی نام آن را در لیست آثار تاریخی ایران و باستانی استان لرستان مشاهده خواهید کرد، توصیه می‌کنیم در سفر به استان زیبای لرستان حتما از خرم آباد و قلعه زیبای فلک و الافلاک دیدن کنید که اطلاعات فراوانی را از تاریخ ایران به خود اختصاص داده است.
داخل قلعه فلک الافلاک
در بخش شمال غربی قلعه دو ستون آجری قرارا دارند که متعلق به دوره قاجار اند، همان طور که در متن های قبل نیز اشاره کردیم بخشی از قلعه را در دوره قاجار بازسازی یا از نو ساخته و شاید بخش های جدیدی به آن اضافه شده باشد، اتاق نگهبانی، اولین برج قلعه فلک افلاک، دالان ورودی نیز در این بخش مستقر هستند، این قلعه به دلیل داشتن محوطه ، اندرونی و بیرونی، توپخانه، مسجد، دیوانخانه به عمارت گلستان نیز مشهور است.
متاسفانه بخش های زیادی از قلعه در دوران حکومت پادشاهان مختلف ایران تخریب شده اما همچنان مانند کاخی باشکوه می‌درخشد، در حیاط اول آب انبار، حمام، دهلیز های دفع فاضلاب و چندین اتاق قرار دارند، با گذر از اتاق ها می‌توانید به حیاط دوم دسترسی داشته باشید، متاسفانه اتاق ها ، برج ها ودیوار های قلعه در طول زمان تغییراتی داشته اند و مانند روز اول نمیدرخشند اما باز هم نقش و نگار خود را حفظ کرده اند، تنها بخشی از فلک الافلاک را که به جرات می‌توان تغییرات کمی در آنت ایجاد شده و گذر زمان نتوانسته آسیب آنچنانی به آن وارد کند برج آجری قلعه است که بر روی دیوار های آن تزئینات خشتی و آجری دیده میشود .
اسرار قلعه فلک الافلاک
در واقع این قلعه دا می‌توان مرموزترین آثار باستانی ایران دانست، تاریخ دانان و باستان شناسان مطالعات فراوانی برای درک و فهم رمز و راز های این قلعه به کار گرفته اند و توانسته بخشی از آن را کشف کنند، در واقع مرموز ترین بخش این قلعه چاه آن است که طبق مطالعات صورت گرفته توسط زمین شناسان، معماران وجود قناتی آن را تقویت می‌کند، با این حال هنوز این نظریه کاملا قطعی نیست.
این چاه عمودی که در زمان های باستان با دست کنده و حفر شده است، ۴۰ متر و نیم عمق دارد، و در حیاط اول واقع شده ، طی مطالعات صورت گرفته منشا آب آن را ریزش جوی اعلام کرده اند اما قطعا وجود قنات نیز دور از تصور نیست.
نظریه حفر این چا در زمان های قدیم به سرآب گلستان مرتبط شده که به قلعه فلک افلاک نزدیک است که دهانه آن به اندازه ۱۵ سانتی متر پهنا دارد، نکته قابل توجه اینکه در اعماق چاه مرموز قلعه هنوز آب قابل شرب و نوشیدن وجود دارد ، که یکی از دلایل حفر این چاه ها نیز برای رسیدن آب آشامیدنی به مردم و اهل قلعه بوده است.
یکی دیگر از نکته های مهم برای طراحی و ساخت هر قلعه برای معماران وجود قنات و تهیه آب آشامیدنی برای مردم بوده است، این قلعه به گونه ایی ساخته شده که در زمان جنگ و موقعیت ها اضتراری که نمی‌توان به به چشمه ها رودخانه ها دسترسی داشت از آب چاه داخل قلعه برای آشامیدن مردم و اهالی قلعه استفاده شود.
همچنینی چاه این قلعه جزو چاهای محدود دست کند در صخره های سنگی و آهکی است، که همین ویژگی آن را از دیگر جاها های جهان متمایز و جدا می‌کند و توانسته آب آشامیدنی مردم را نیز به طور کامل تامین کند .
کلام آخر…
استان لرستان یکی از مناطق پر جاذبه و سرسبز و خوش آب و هوای کشور ایران است که در زمان های گذشته نیز مورد توجه پادشاهان بسیاری در طول تاریخ بوده است، توصیه می‌کنیم این آستان زیبا را در لیست گردش خود قرار دهید و از شگفتی های آن همچون قلعه زیبای فلک الافلاک دیدن کنید ، امیدواریم اطلاعات و جواب سوالات خود را از مقاله ما دریافت کرده باشید و سفری حیرت انگیز و سرشار از شادی را برایتان آرزومندیم.
درباره “با زیبایی‌های قلعه فلک الافلاک آشنا شوید!” بیشتر بخوانید:
قیمت بلیط قلعه فلک الافلاک ۱۴۰۱
قلعه فلک الافلاک چند سال قدمت دارد
معماری قلعه فلک الافلاک
موزه قلعه فلک الافلاک
اسرار قلعه فلک الافلاک
داخل قلعه فلک الافلاک
قلعه فلک الافلاک در شب
در مورد قلعه فلک الافلاک
