گوردخمه های کرمانشاه و حقایقی حیرت انگیز در رابطه با آنها
استان کرمانشاه به پایتخت معماری صخره‌ای ایران شهرت دارد. یکی از شگفت‌انگیزترین مکان های دیدنی کرمانشاه به گوردخمه های کرمانشاه اختصاص دارد. در قسمت‌های مختلف کوهستان زاگرس، آرامگاه‌های صخره‌ای وجود دارند که نشان‌دهنده بخشی از تاریخ و فرهنگ ایرانی است. هر کدام از این آثار جاودانه رازی در دل خود پنهان کرده است. ما در این مقاله از سپنجا قصد داریم تا شما را با این گوردخمهها آشنا کنیم.
برای اجاره سوئیت در کرمانشاه روی لینک کلیک کنید.
گوردخمه های کرمانشاه چیست؟
آیا تا به حال کلمه گوردخمه به گوش شما خورده است؟ اگر اهل سفر و ماجراجویی باشید، پیشنهاد می‌کنیم که کرمانشاه را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب کنید. یکی از جاذبه‌های حیرت‌انگیز کرمانشاه گوردخمهها و یا همان آرامگاه‌های صخره‌ای است که به عنوان محلی برای تدفین پادشاهان ایرانی در کوه‌ها از آن استفاده می‌شد.
احترام به مردگان در ایران ریشه‌دار و باستانی است. از گذشته‌های دور تا به حال مردم برای دفن عزیزان خود از شیوه‌های مختلفی استفاده می‌کردند. از جمله روش‌های قدیمی برای تدفین مردگان از زمان مادها می‌توان به گورخمره، سردابه، استودان، گوردخمه و غیره اشاره کرد.
یکی از جاذبه های گردشگری کرمانشاه اختصاص به گوردخمه های کرمانشاه دارد. این آرامگاه‌ها به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مقابر صخره‌ای ایران شناخته می‌شوند و قدمت آن به ۳ هزار سال پیش و به دوران مادها برمی‌گردد. کوه در دوران ایران باستان مقدس بود و از آن به عنوان محلی برای نیایش استفاده می‌کردند. همین ویژگی باعث شد تا مردمان ایران باستان مردگان خود را در این مکان‌ها دفن کنند.
گوردخمهها معمولا در مکانی وسط صخره قرار داشتند. به طوری که امروزه نیز دسترسی به آنها غیرممکن است. در این شیوه استخوان مرده و یا مردگان خود را در مقبره‌هایی صخره‌ای دفن می‌کردند. ایرانیان باستان معتقد بودند که این گوردخمهها یک خانه‌ی امن برای مردگان جهت ورود به دنیای دیگر خواهد بود. در واقع آنها معتقد بودند که با این روش جسد از هر گزندی در امان است.
استان کرمانشاه که به پایتخت گوردخمه های ایران شهرت دارد، دارای چندین گوردخمه از دوره‌های مختلف با معماری منحصر به فرد است. ارزش بعضی از این گوردخمهها به قدری بالا است که از آن برای برگزاری آیین‌های مذهبی خود استفاده می‌کنند. از جمله گوردخمه های کرمانشاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
انواع گوردخمهها از نظر قدمت
از لحاظ قدمت می‌توان گوردخمههای استان کرمانشاه را به سه دوره زیر تقسیم‌بندی کرد:
- گوردخمههای دوران مادها: معماری گوردخمههای دوران مادها با بقیه دوران‌ها کمی متفاوت است. ورودی این گوردخمهها معمولا دارای تزیینات معماری با نقش‌های برجسته است. ستون‌ها و نیم‌ستون‌های موجود در این گوردخمهها زیبایی خاصی به آن بخشیده است. هرچقدر که فرد متوفی اهمیت و جایگاه ویژه‌ای داشت، تزیینات این گوردخمهها پیچیده‌تر بود.
البته باید بگوییم که اکثر گوردخمههای استان کرمانشاه مربوط به این دوران هستند.
- گوردخمههای دوران هخامنشی: گوردخمه های دوران هخامنشی معمولا دارای طرح یک صلیب هستند. ورودی این گوردخمهها معمولا از تلاقی دو خط صلیب تشکیل شده است. نیم‌ستون‌ها در اطراف این ورودی قرار گرفته است. نقش‌های برجسته‌ای در قسمت بالایی صلیب به چشم می‌خورد. اما قسمت پایین صلیب معمولا بدون هیچ طرح و کاملا ساده است.
از جمله این گوردخمهها می‌توان به گوردخمه داریوش بزرگ و گوردخمه خشایارشا در نقش رستم اشاره کرد.
گوردخمههای بعد از دوران هخامنشیان: با ورود اسلام به ایران و بعد از دوران هخامنشیان و ساسانیان، گوردخمهها به صورت پراکنده شدند و اطلاعات بسیار زیادی از آنها وجود ندارد. به این دلیل که بعد از ورود اسلام، نحوه تدفین اموات متفاوت شد. در نتیجه دیگر از این روش تدفین استفاده نمی‌کردند.
گوردخمه اسحاق وند
یکی از گوردخمه های کرمانشاه متعلق به گوردخمه اسحاق وند است. قدمت این بنای تاریخی به دوران مادها برمی‌گردد. اما برخی از محققان معتقد هستند که قدمت این گوردخمه ممکن است به دوران هخامنشیان، سلوکیان و یا اشکانیان برگردد. این گوردخمه اکنون به ثبت در فهرست آثار ملی ایران رسیده است.
اسم این گوردخمه به دلیل نزدیکی به روستای اسحاق وند به این نام شناخته میشود و برخی آن را به فرهاد تاش نیز می‌شناسند. گوردخمه اسحاق وند از سه گوردخمه با تزیینات قاب‌بندی شده تشکیل شده است. گوردخمه راستی نسبت به دو گوردخمه دیگر بالاتر قرار گرفته است.
در گوردخمه وسطی، یک مرد به صورت تمام قد و در حال نیایش قرار گرفته است که نیم‌رخ آن برای بازدیدکنندگان قابل مشاهده است. در مقابل این گوردخمه یک مشعل و یک آتش‌دان به چشم می‌خورد. همچنین فردی کوتاه قامت با دست‌های در حال نیایش در پشت این گوردخمه حجاری شده است.
آدرس گوردخمه اسحاق وند: استان کرمانشاه، ۲۵ کیلومتری جنوب غربی هرسین، شمال شرقی روستای ده نو
گوردخمه دکان داوود
از دیگر گوردخمه های کرمانشاه می‌توان به گوردخمه دکان داوود اشاره کرد که در بین محلی‌های آن منطقه به کل داوود و یا دکان داوود مشهور است. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این گوردخمه جنبه مذهبی این مکان علاوه بر جنبه‌ی تاریخی آن است. به این دلیل که این گوردخمه نسبت به سایر گوردخمهها کمی بزرگتر بوده و شباهت بسیار زیادی به آرامگاه دارد. در نتیجه مردم برای برگزاری مراسم مذهبی خود از آن استفاده می‌کنند.
معماری این گوردخمه بسیار چشم‌نواز است. گوردخمه دکان داوود از یک ایوان به همراه دو ستون با پایه‌های مربعی شکل در دو طرف ورودی تشکیل شده است. طاقچه‌هایی در اطراف این آرامگاه به چشم می‌خورد که مردم از آن برای قرار دادن نذورات خود استفاده می‌کنند. در کف این مکان یک قبر بیضی شکل با عمق هفتاد سانتی‌متر قرار دارد.
یکی از جذابیت‌های این گوردخمه تصویر مردی است که کلاهی بر سر دارد و به صورت تمام قد و در حال نیایش حجاری شده است. این تصویر در یک قاب مستطیلی شکل و در فاصله هشت متری زیر گوردخمه کنده کاری شده است. برخی معتقدند که قدمت گوردخمه دکان داوود به عنوان یکی از گوردخمه های کرمانشاه به دوره مادها تعلق دارد. اما پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد که نقش برجسته کنده‌کاری شده به دوره سلوکی برمی‌گردد.
آدرس گوردخمه دکان داوود: استان کرمانشاه، سه کیلومتری جنوب شرقی سر پل ذهاب، ابتدای جاده انزل
گوردخمه برناج
یکی دیگر از مقبره های صخره ای کرمانشاه اختصاص به گوردخمه برناج دارد که با نام فرهاد کن نیز شناخته میشود. قدمت این گوردخمه به دوران ساسانیان برمی‌گردد. معماری این گوردخمه از یک سقف طاق مانند تشکیل شده است. اختلاف سطح بخش‌های جلویی این سقف با انتهایی آن تقریبا به ۴۰ سانتی‌متر می‌رسد. ورودی این گوردخمه به صورت ساده و فاقد هرگونه تزیین است.
فاصله گوردخمه مربعی شکل برناج از کف جاده ۱۰ متر است. گوردخمه برناج همانند سایر گوردخمه ها به ثبت در فهرست آثار ملی ایران رسیده است.
آدرس گوردخمه برناج: کرمانشاه، شهرستان هرسین، ۱۴ کیلومتری شمال غرب بیستون، روستای برناج
گوردخمههای دربند یا صحنه
یکی از منحصر به فردترین گوردخمه های کرمانشاه متعلق به گوردخمه صحنه است. این گوردخمه دو طبقه در ارتفاع پنجاه متری از سطح دریا قرار گرفته است. قدمت گوردخمه صحنه به دوران مادها می‌رسد. در قسمت جلوی این گوردخمه یک ایوان بسیار بزرگ با دو ستون رنگی به شکل زنگوله برگشته وجود داشت. اما امروزه به دلیل تخریب این بنا، تنها یک پایه و قسمتی از ساقه‌ی آن باقی مانده است.
در بالای این آرامگاه صخره‌ای، تصویر یک خورشید بال‌دار به چشم می‌خورد که زیبایی خاصی به آن بخشیده است. ورودی دخمه بعد از ایوان ستون‌دار آن است. بعد از آن اتاقی وجود دارد که در قسمت‌های شرقی و غربی آن سکویی طراحی شده است و بر روی آن قبری وجود دارد. راه ورود به اتاق‌های زیرین این گوردخمه دو طبقه، از میان دو سکو است. اتاق زیرین محل قبری است که در داخل یک سنگ حجاری شده است.
طاقچه‌های کوچکی در اطراف دیوار شمالی اتاق زیرین وجود دارد که از آن برای قرار دادن هدایا و نذورات استفاده میشود. معماری اتاق زیرین مانند نوع تراش سقف، پایه ستون‌ها و غیره نشان می‌دهد که قدمت این گوردخمه به عنوان یکی از گوردخمه های کرمانشاه به دوران هخامنشی می‌رسد.
اگر قصد دیدن این گوردخمه را دارید، باید به شمال شهر صحنه بروید. این قبرستان صخره‌ای دو طبقه، در بدنه کوهی به نام شوق علی قرار دارد.
آدرس گوردخمه صحنه دربند: استان کرمانشاه، شهرستان صحنه، کوه شوق علی
گوردخمه روانسر
یکی دیگر از قبرستان‌های کرمانشاه که در سینه کوه کنده شده است، گوردخمه روانسر است که جزو میراث ملی ما ایرانیان به حساب می‌آید. این گوردخمه که با نام کوشک نیز شناخته میشود، در اطراف شهری با نام روانسر در شمال غرب کرمانشاه قرار گرفته است. همین ویژگی باعث شده است تا این قبرستان صخره‌ای به همین نام شهرت پیدا کند.
ورودی این قبرستان به شکل مستطیل است و سوراخ‌هایی در آن دیده میشود که به عنوان در گوردخمه از آن استفاده میشود. سقف گنبدی شکل و حالت قوسی آن در کنار اتاق مستطیل شکل این گوردخمه یک معماری بی‌نظیر را به وجود آورده است.
در گذشته نقش‌های بسیار زیبایی در این گوردخمه وجود داشت. اما به دلیل آسیب‌های وارد شده از طرف اوباش و کم‌توجهی مسئولان باعث شد تا این نقوش حجاری شده بر روی این میراث اصیل ایرانی به مرور زمان تخریب شود. گوردخمه روانسر از دیگر گوردخمه های کرمانشاه است که نقوش حجاری شده بر روی آن نشان می‌دهد که قدمت این قبرستان صخره‌ای به دوران هخامنشی بازمی‌گردد.
مسیر دسترسی به این گوردخمه بسیار آسان است. چرا که گوردخمه روانسر در داخل شهر روانسر و نزدیک به قبرستان آن در دل کوه قرار دارد.
آدرس گوردخمه روانسر: کرمانشاه، شهر روانسر به سمت پاوه
گوردخمه شمس آباد
از دیگر گوردخمه های طاقی شکل کرمانشاه می‌توان به گوردخمه شمس آباد اشاره کرد. قاب‌های تراشیده شده در اطراف این گوردخمه زیبایی این قبرستان صخره‌ای را دوچندان کرده است. برخی قدمت گوردخمه شمس آباد را به زمان مادها نسبت می‌دهند. اما تحقیقات انجام شده بر روی معماری این گوردخمه نشان می‌دهد که قدمت آن به دوران هخامنشی باز می‌گردد. این گوردخمه به دلیل نزدیکی به گوردخمه اسحاق وند معماری و طراحی یکسانی با آن دارد.
آدرس گوردخمه شمس آباد: کرمانشاه، روستای شمس آباد، شهرستان هرسین
گوردخمه دیره
در مسیر جاده سرپل ذهاب یک گوردخمه قدیمی به نام دیره وجود دارد. اگر قصد دیدن از این گوردخمه را دارید باید بگوییم که این گوردخمه در روستای دیره با نام‌های دیگری از جمله طاق فرهاد، اتاق فرهاد و فراری کن نیز شناخته میشود. این قبرستان در دل صخره با نقوش بسیار زیبا حکاکی شده است.
آدرس گوردخمه دیره: کرمانشاه، سرپل ذهاب، روستای دیره
گوردخمه سان رستم
یکی دیگر از گوردخمه های کرمانشاه گوردخمه سان رستم است. اما متاسفانه این اثر باستانی به دلیل بی‌توجهی مسئولین دچار آسیب‌هایی شده است. به طوری که در سرتاسر این گوردخمه آگهی‌های تبلیغاتی بسیاری دیده میشود. از آنجایی که هیچ کتیبه و نقشی بر روی دیوارهای آن وجود ندارد، در نتیجه قدمت آن نامشخص است. اما برخی از محققین قدمت این قبرستان صخره‌ای را متعلق به دوره ساسانی می‌دانند.
سقف قوسی شکل، شیارهای تزیینی بر روی سقف ورودی و اتاقی که در دل یک قطعه سنگ بزرگ حکاکی شده است، همگی یک شگفتی را به وجود آورده است. برخلاف سایر گوردخمهها، گوردخمه سان رستم فاصله زیادی از زمین ندارد. شاید همین موضوع باعث شده است تا این اثر تاریخی از آسیب در امان نمانده است. این گوردخمه تاریخی در ۶۴ کیلومتری جنوب کرمانشاه قرار دارد.
آدرس گوردخمه سان رستم: ۶۴ کیلومتری جنوب کرمانشاه، منطقه جلاوند، ۱۰ تا ۱۱ کیلومتری روستای بوژان
گوردخمه برد عاشقان
گوردخمه برد عاشقان شباهت بسیار زیادی به گوردخمه سان رستم دارد و جزو آن دسته از گوردخمه های کرمانشاه است که در دل یک قطعه سنگ بسیار بزرگ مکعبی شکل حکاکی شده است. همانند برخی از قبرستان های صخره ای کرمانشاه اختلافاتی بر روی قدمت این گوردخمه وجود دارد. برخی از باستان‌شناسان این گوردخمه را به دوره مادها و برخی آن را به دوره ساسانی نسبت می‌دهند.
آدرس گوردخمه برد عاشقان: کرمانشاه، شهرستان سرپل ذهاب، روستای مله دیزگه
سخن نهایی
کرمانشاه به دلیل داشتن جاذبه‌های تاریخی و طبیعی بسیار، یک مقصد مناسب برای سفر است. یکی از جاهای دیدنی و ناشناخته کرمانشاه، قبرستان‌های صخره‌ای و یا همان گوردخمهها است. به طوری که بسیاری از گردشگران اطلاعی از این مکان‌های دیدنی ندارند. ما در این مقاله تمام گوردخمه های استان کرمانشاه را برای شما معرفی کردیم.
اگر شما هم اطلاعات بیشتری از این گوردخمه ها دارید می‌توانید زیر همین پست نظرات خودتان را با ما به اشتراک بگذارید.
درباره “گوردخمه های کرمانشاه و حقایقی حیرت انگیز در رابطه با آنها” بیشتر بخوانید:
گوردخمه کجاست
ایا گور دخمه تله دارد
گور دخمه و دفینه
گوردخمه های ساسانی
گور دخمه های اشکانی
عکس گوردخمه سنگی
شکل گور دخمه
نشانه گور دخمه صخره ای
