آشنایی با سرو ابرکوه ، کهنسالترین درخت ایران
یکی از آثار طبیعی ایران که در دل کویر مرکزی ایران قرار دارد، درخت سرو ابرکوه است. این درخت زیبا که به عنوان کهنسالترین درخت ایران به شمار می‌رود، همچون زمردی سبز رنگ در دل کویر ایران خودنمایی می‌کند. ما در این مقاله از سپنجا قصد داریم تا شما را با داستان‌ها و روایت‌هایی که در مورد این درخت به عنوان پیرترین موجود زنده ایران گفته می‌شود، آشنا کنیم. ما را در ادامه همراهی کنید.
معرفی سرو ابرکوه
برخی درخت سرو موجود در ابرکوه یزد را به عنوان مسن‌ترین موجود زنده ایران می‌شناسند. این درخت کهنسال اگرچه فراز و فرودهای بسیار زیادی را دیده است، اما بعد از گذشت چندین قرن همچنان سر به فلک کشیده و سرافراز، باعث زیبایی کویر یزد شده است. این سرو کهنسال نه تنها از لحاظ طبیعی بلکه از نظر باورهای مردم منطقه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
نژاد سرو ابرقو از گونه شیرازی و از نژاد سرو مدیترانه‌ای است. این سرو ستبر با نام علمی cuppresus sempervirens شناخته می‌شود. بلندی تاج سرو تنومند ابرکوه به 25 تا 28 متر می‌رسد و عرض آن 11.5 متر است.
تنه‌ی قطور این درخت، به قدری بزرگ است که قطعا شما از دیدن آن شگفت‌زده خواهید شد. سرو ابرکوه درختی است که طول برخی از شاخه‌های آن 1.85 تا 2.5 متر است. درهم‌تنیدگی و پیچ و تاب این درخت سرو، زیبایی خاصی به این درخت بخشیده است. برخی پیچ و تاب تنه این درخت کهنسال را به تاریخ ایران و اصالت مردمان سرزمین آریایی نسبت می‌دهند.
مسئولان برای حفاظت از این درخت کهنسال و سر به فلک کشیده و برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی، دور آن را با حفاظ‌هایی بسته‌اند. شاید برای شما نیز جای تعجب باشد که بدانید این درخت پس از سال‌ها و قرن‌ها هنوز زنده و بارور است.
اوج شکوه و زیبایی این سرو زیبا در فصل بهار است. اما پاییز این سرو سر به فلک کشیده نیز در نوع خود منحصر به فرد است. رنگ سبز دلنشین آن به دلیل تفاوت رنگ با مناظر اطراف، یک تصویر دیدنی را برای شما به ارمغان می‌آورد؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که به جای دیدن تصاویر سرو ابرکوه از نزدیک به تماشای این درخت بنشینید.
سن تقریبی سرو تنومند ابرکوه
اقلیم خاص مناطق کویری باعث شده است تا در این مناطق درختان کهنسال بسیاری وجود داشته باشد. به عنوان مثال در استان یزد در حدود 60 درخت قدیمی وجود دارد که برخی از آنها در فهرست آثار طبیعی ایران ثبت شده است. سرو سرافراز ابرکوه جزو یکی از منحصر به فرد ترین درختان این منطقه است که به دلیل ویژگی‌های خاص خود از شهرت جهانی برخوردار است.
هیبت این درخت نشان می‌دهد که این سرو عمری دراز دارد. همچنین تفاوت ظاهری درخت سرو با سایر درختان منطقه، نشان‌دهنده عمر زیاد این درخت است. نخستین بار شخصی به نام حمدالله مستوفی در کتاب نزهت القلوب در سال 740 هجری قمری به این درخت منحصر به فرد یزدی اشاره کرده است.
اما اگر شما نیز دوست دارید تا بدانید که این درخت چند سال دارد، باید بگوییم که دانشمند روسی الکساندر روف سن تقریبی سرو ابرکوه را بین 4000 تا 4500 سال تخمین زده است. البته یکی از دانشمندان ژاپنی سن تقریبی این درخت را بین هفت تا هشت سال می‌داند. البته توجه به این نکته ضروری است که منبع موثقی در این باره وجود ندارد.
گزارشات سال 2012 درخت سرو تنومند ابرکوه یزد را به عنوان کهنسالترین موجود زنده گیاهی در جهان بعد از مسوسلاه در سلسله کوه‌های سفید کالیفرنیا می‌شناسند.
سرو ابرقو در باورهای مردم
سرو 4000 ساله ابرکوه با هیبت شگفت‌انگیز و قدمت طولانی خود از جایگاه ویژه‌ای در میان مردم برخوردار است. به طوری که برخی از افراد محلی این منطقه، باورهایی نسبت به این درخت کهنسال دارند. البته توجه به این نکته ضروری است که برخی از این اعتقادات اثبات نشده است و دور از واقعیت به نظر می‌رسد.
به عنوان مثال مردمان این منطقه معتقدند که این سرو تنومند، توسط زرتشت کاشته شده است. همین موضوع باعث شده است تا این درخت به سرو زرتشت نیز شهرت پیدا کند. همچنین نام سرو ابرکوه با برخی دیگر از شخصیت‌های مهم از جمله ضحاک، اسکندر مقدونی، ابراهیم، سلیمان نبی و غیره نیز آمده است. به طوری که کاشت و یا بازدید از این درخت کویری را به این شخصیت‌ها نسبت داده‌اند.
برخی دیگر از افراد معتقدند که این درخت توسط نوح پیامبر به شکرانه نجات از طوفان کاشته شده است. همین موضوع باعث شده است تا این درخت کهنسال بعد از قرن‌ها همچنان زنده و باشکوه به نظر برسد. این درخت قدیمی از جمله درختان مقدسی است که اصحاب رس به آن احترام زیادی می‌گذاشتند. به طوری که بعد از نفرین این قوم توسط پیامبرشان و نابودی سرزمینشان، همچنان این درخت پابرجا و باطراوت است.
علاوه بر این قرارگیری این سرو چهار هزار ساله در مسیر جاده ابریشم و مسیر زیارتی مشهد، مورد احترام بسیاری از مسلمانان قرار گرفته است و به جهت تکریم از آن برخی از مراسمات مذهبی خود را در کنار این درخت قدیمی برگزار می‌کنند.
نظر مارکوپولو در رابطه با سرو کهنسال ابرکوه
در رابطه با سرو ابرکوه به عنوان یکی از جذاب ترین دیدنی های یزد افسانه‌های بسیار زیادی وجود دارد. به واسطه زنده بودن و بارور بودن این درخت، برخی آن را سرشار از انرژی و روحیه خاص می‌دانند. جهانگرد و تاجر ونیزی یعنی مارکوپولو در کتاب خود از قدیمی ترین میراث زنده ایران به عنوان یکی از شگفتی‌های جهان یاد کرده است.
او معتقد بود که سرو قدیمی ابرکوه مانند یک آبشار سبز رنگ از آسمان بر روی زمین ابرکوه جاری است. به طوری که از هر طرفی که وارد این شهر دیدنی می‌شوید، این درخت مثل یک دریای سبز از هر طرف خودنمایی می‌کند.
مسیر دسترسی به سرو ابرکوه
اگرچه جاهای دیدنی شهر یزد بسیار زیاد است، اما همچنان ابر کوه جزو یکی از بهترین مکان های دیدنی یزد به حساب می‌آید؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که فرصت تماشای این شهر دیدنی را در سفر به یزد از دست ندهید. این شهر زیبا در میان سه شهر تاریخی و گردشگری اصفهان، یزد و شیراز قرار گرفته است و جزو یکی از 14 شهر نمونه برای گردشگری به حساب می‌آید.
یکی از شاخصه‌های اصلی این شهر سرو ابرکوه است که همگی این شهر را با این درخت چند هزار ساله می‌شناسند. اگرچه این درخت در دل کویر مرکزی ایران قرار گرفته است، اما بازدید از آن به سهولت برای شما امکان‌پذیر است. برای دسترسی به این شهر دیدنی کافی است تا از یزد به سمت ابرکوه حرکت کنید. در نهایت با عبور از میدان امام حسین و کمربندی به این درخت زیبا و دیدنی می‌رسید.
این درخت کهنسال و قدیمی در میان یک منظره باشکوه قرار دارد و یک زیبایی بی‌نظیری را برای گردشگران به نمایش گذاشته است. درخت سرو چند هزار ساله ابرکوه، نماینده‌ای دیدنی از تاریخ ایران زمین است.
سرو چند هزار ساله ابرکوه در ادبیات و فرهنگ مردم ایران
این سرو به عنوان موجودی زنده و همیشه سبز نقش بسیار مهمی در ادبیات و فرهنگ مردم ایران دارد. به طوری که این درخت اکنون به عنوان یک درخت ملی به حساب می‌آید. همین موضوع باعث شده است تا این درخت به عنوان یکی از آثار ماندگار در فهرست درختان ملی جهان به ثبت برسد.
مقاومت بالای سرو ابرکوه در شرایط سخت زیست محیطی از یک طرف و سبز ماندن آن در چهار فصل سال از طرفی دیگر باعث شده است تا از این درخت به عنوان نماد استقامت و آزادگی یاد کنند. به طوری که شعرای ایرانی از این درخت در ابیات خود بسیار یاد کرده‌اند. سلطان سخن، حضرت سعدی در کتاب خود اینگونه از این درخت یاد می‌کند:
به سرو گفت کسی میوه‌ای نمی‌آری
جواب داد که آزادگان تهی‌دست‌اند
همچنین لسان الغیب حافظ شیرازی در شعرهای خود قامت زیبارویان را به این درخت کهنسال تشبیه کرده است. به طوری که در برخی از ابیات خود می‌فرماید:
در مذهب ما باده حلال است ولیکن
بی روی تو ای سرو گل اندام حرام است
در سایر آثار باستانی ایران، نشانه‌هایی از این سرو چند هزار ساله وجود دارد. به طوری که با خواندن این آثار می‌توان به جایگاه ارزشمند این درخت گهربار در فرهنگ و ادبیات ایرانی ایمان آورد. اگر سری به تخت جمشید زده باشید، حتما نماد سرو ابرکوه را در قسمت‌های مختلف سازه‌های سنگی آن دیده‌اید. درخت سرو در حکاکی‌های دوران هخامنشی نشان‌دهنده زندگی و زیبایی است.
بعد از حمله اعراب به ایران، نماد باستانی سرو جای خودش را در فرهنگ ایرانی از دست نداده است و بعد از آن نیز این درخت به زیباترین شکل ممکن در هنر ایرانی تجلی یافته است. شکل خمیده و سرشکسته این درخت نشان‌دهنده دوران شکوه باستانی ایران است.
امروزه نیز درخت سرو سرسبز ابرکوه در صنایع دستی ایران به صورت بته جقه بر روی لوکس‌ترین پارچه ایرانی یعنی ترمه طراحی شده است و به سایر کشورهای دنیا نیز صادر می‌شود. در مجموع وجود این درخت در ادبیات و هنر ایرانی، نشان‌دهنده عظمت سرو به عنوان یک سمبل اصیل ایرانی است.
ماجرای سوختن سرو ابرکوه
یکی از ناراحت‌کننده‌ترین خبرهای اخیر، خبر سوختن سرو 4000 هزار ساله ابرکوه بود که همه‌ی طبیعت‌دوستان را متاثر کرد. اما کمی بعد فرماندار وقت ابرکوه، سید نبی رسولی خبر سوختن سرو ابرکوه را تکذیب کرد. اگرچه این خبر شایعه‌ای بی‌اساس بود، اما باید گفت که سرو زیبا ابرکوه در طی سالیان گذشته بارها مورد آسیب و آزار گردشگران قرار گرفته است.
نوشتن یادگاری بر روی تنه درخت، شکستن شاخه‌های درخت، بالا رفتن از این سرو بلند قامت و غیره از جمله مواردی است که باعث آسیب رسیدن به این درخت شده است. علاوه بر این حفر بی‌رویه چاه‌ها در اطراف این درخت و ایجاد مشکل در مسیر قنات‌ها و آب‌های زیرزمینی این منطقه باعث شده است تا درخت سرو کهنسال ابرکوه رو به خشکی برود و طراوت و شکوه همیشگی آن از بین برود.
اگرچه در سال‌های اخیر اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد، تلاش‌های بسیار زیادی در جهت حفظ و احیای این درخت انجام داده است، اما بازدیدکنندگان نیز باید در حفظ این آثار ارزشمند ملی و طبیعی زمین بیشتر تلاش کنند. در حال حاضر برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی، حصارکشی‌هایی در اطراف سرو ابرکوه انجام شده است. همچنین با نصب صاعقه‌گیر در این درخت از بروز آتش‌سوزی در آن جلوگیری کرده‌اند.
اطلاعات در رابطه با شهر ابرکوه
یزد به دلیل داشتن جاذبه‌های گردشگری بسیار به عنوان یکی از شهرهای توریستی ایران به حساب می‌آید. یکی از شهرهای زیبا و دیدنی این استان، شهر تاریخی ابرکوه است که در مسیر جاده ابریشم قرار گرفته است. این شهر با داشتن خانه‌های خشتی و زیبا و قدمت 4000 ساله خود، به یکی از شهرهای تاریخی ایران تبدیل شده است.
از جمله معروف‌ترین خانه‌های تاریخی این منطقه می‌توان به خانه تاریخی آقازاده و بادگیرهای آن اشاره کرد که در نزدیکی سرو معروف این شهر قرار گرفته است. جذابیت خانه‌های تاریخی ابرکوه به اندازه‌ای است که تصاویر آن به عنوان یکی از نمادهای ایرانی بر روی اسکانس‌های 2000 تومانی حک شده است.
خانه تاریخی آقازاده اکنون تبدیل به یک مکان اقامتی شده است. معماری باشکوه این خانه به واسطه بادگیرهای آن، این خانه قدیمی را به یک هتل جذاب و شگفت‌انگیز تبدیل کرده است.
سخن نهایی
ما در این مقاله در رابطه با سرو ابرکوه صحبت کردیم. این درخت شگفت‌انگیز با داستان‌های مختلف خود در دل کویر یزد قرار گرفته است. اگر شما هم قصد سفر به شهر تاریخی و زیبای یزد را دارید، بازدید از این درخت شکوهمند و تاریخی را از دست ندهید. این درخت قدیمی و زیبا به عنوان کهنسالترین موجود زنده در ایران شناخته می‌شود. بنابراین ارزش یک بار دیدن خواهد داشت.
اگر شما هم تجربه‌ی دیدن این درخت زیبا را دارید، می‌توانید نظر خودتان را زیر همین پست با ما به اشتراک بگذارید. همچنین در صورت تمایل به رزرو هتل در ابرکوه یزد می‌توانید از طریق سامانه ما اقدام به رزرو هتل کنید.
