آشنایی با طبیعت بکر جنگل های ارسباران

Warning: file_get_contents(https://sepanja.com/search/places/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C+%D8%A8%D8%A7+%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA+%D8%A8%DA%A9%D8%B1+%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84+%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86): failed to open stream: HTTP request failed! HTTP/1.1 404 Not Found in /www/wwwroot/www.sepanja.com/blog/wp-content/themes/jannah/functions.php on line 133

Warning: Invalid argument supplied for foreach() in /www/wwwroot/www.sepanja.com/blog/wp-content/themes/jannah/functions.php on line 137

جنگل های ارسباران در شمال غربی ایران و در استان آذربایجان شرقی واقع شده‌اند. ارسباران با جاذبه‌ها و چشم‌اندازهای خارق‌العاده‌اش یکی از مکان‌های تفریحی و گردشگری تبریز محسوب می‌شود. بسیاری از افراد در زمان اوقات فراغت به فکر سفر به مکانی خوش آب و هوا و سرسبز می‌افتند و شمال ایران اولین جایی است که به ذهنشان خطور می‌کند و از دیگر مناطق گردشگری ایران که چشم اندازهایی شگفت‌انگیز دارند، فارغ خواهند بود.

یکی از زیبایی‌های پنهان و ناشناخته شمال غرب ایران جنگل ‌های ارسباران است که هر ساله گردشگران زیادی از این مکان رویایی و فوق‌العاده زیبا دیدن کرده و خاطره‌ای به یاد ماندنی را برای خود و همراهانشان رقم می‌زنند. در این مقاله از سپنجا قصد داریم تا شما را با ارسباران آشنا کنیم که در چه منطقه‌ و کجا قرار گرفته، پوشش گیاهی و جانوری آن چه خواهد بود یا حتی برای بازدید از آنجا به چه تجهیزاتی نیاز دارید تا سفری لذت‌بخش را تجربه کنید.

تا پایان مقاله با ما همراه باشید تا به بررسی تمام جزئیات ارسباران بپردازیم.

جنگل های ارسباران کجا هستند؟

جنگل ‌های ارسباران در تبریز و در نزدیکی رود ارس و همچنین شهر کلیبر قرار دارند که به مساحت 130 هزار هکتار یکی از جالب‌ترین دیدنی‌های شمال غرب ایران به شمار می‌روند. در گذشته محدوده‌ای از رود ارس، مغان، کوه‌های سهند و بزقوچ، جنگل ‌های ارسباران را تشکیل می‌دادند و امروزه این محدوده به کلیبر، اهر و ورزقان محدود شده که این موضوع بیشتر بخاطر تخریب جنگل و عواملی این‌چنینی بوده است.

ارسباران که در منطقه‌ای جنگلی و کوهستانی قرار گرفته است؛ از لحاظ ساختاری شباهت زیادی به جنگل‌های شمال کشور دارد، طوری که هر دو از هیرکانی ساخته شده‌اند. جنگل‌های هیرکانی از جمهوری آذربایجان تا استان خراسان شمالی کشیده شده‌ و دارای گیاهانی پهن برگ هستند. در حال حاضر این جنگل‌ها در معرض نابودی قرار دارند و به شدت از سمت محیط زیست و منابع طبیعی مورد حفاظت قرار گرفته‌اند.

محدوده بسیار بزررگی از کوه‌های قفقازی، دریای خزری و مدیترانه‌ای، دشت‌های سرسبز، رودخانه‌ها و چشمه‌های جوشان، کوه‌های بلند با ارتفاع 2200 متر و حتی علفزارهای آلپ در ایران که نزدیک به مرز ارمنستان و جمهوری آذربایجان قرار دارند به عنوان «ذخیره‌گاه زیست‌کره» در یونسکو ثبت شده است که تمام آن‌ها چیزی حدود 70 هزار هکتار می‌شوند.

برای اجاره سوئیت در کلیبر روی لینک کلیک کنید.

تاریخچه جنگل های ارسباران

در زمان‌های خیلی دور نام جنگل ‌های ارسباران را قراچه داغ، آرازبار، ارسبار و قره‌داغ می‌نامیدند. نامگذاری این منطقه با توجه به وجود کوه قره‌داغ و همچنین رود ارس یا همان آراز در طول زمان‌های مختلف صورت گرفته است. با مشاهده آثار تاریخی به جای مانده در ارسباران متوجه خواهیم شد که قدمتی طولانی دارد؛ اما هنوز اطلاعات دقیق و مشخصی راجع به این منطقه دریافت نشده است و برای اینکه تا حدودی از تاریخ ارسباران مطلع شوید بهتر است به شهرهای اطراف آن مثل کلیبر و اهر رجوع کنید.

گفته شده حدود هشتصد سال قبل، از طریق یاقوت حموی دریافتند که این مکان بین اران و آذربایجان بوده که در آنجا شخصی به نام بابک خرمدین شورش کرد. طبق گفته‌ها در این منطقه انار، انگور و انجیرهای بی‌نظیری می‌روییده که آنها را در تنور خشک می‌کردند؛ زیرا در بیشتر اوقات هوا ابری بوده و میوه‌ها به راحتی با نور آفتاب خشک نمی‌شدند.

در گذشته افرادی مثل ستارخان، شیخ شهاب‌الدین اهری و بابک خرمدین در این منطقه می‌زیسته‌اند که از افراد فرهیخته و معروف آنجا بوده‌اند. فرهنگ سنتی و بومی این منطقه به دلیل کوهستانی بودن آن تقریبا حفظ شده بود و مکتب‌هایی در خصوص موسیقی سنتی نیز رواج داشت که به نوازندگان این محل، عاشیق می‌‌گفتند. یکی از این عاشیق‌ها محمد آراز بوده که سروده‌های زیبایی از او به جای مانده است.

جاذبه‌های دیدنی جنگل های ارسباران

ارسباران جاهای دیدنی بسیار زیبایی دارد و به خاطر وجود آثار تاریخی و ارزشمندی که دارد مورد توجه گردشگران زیادی قرار گرفته است. یکی از این جاذبه‌ها ییلاق ایل بسطاملو است که بین قلعه بابک و روستای شجاع‌آباد قرار دارد. با ییلاقات بسیاری که در این منطقه وجود دارد بستری عالی برای آشنایی با فرهنگ عشایران ایجاد شده است.

مطالعه بیشتر:

با ۱۰ مورد از زیباترین جاذبه های ایران آشنا شوید

قلعه بابک

قلعه بابک یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های دیدنی جنگل ارسباران به شمار می‌رود. نام این قلعه برگرفته از بابک خرم‌دین، سردار ایرانی است که این فرد حدود 20 سال علیه خلیفه عباسی مقاومت کرد و جنگید. این قلعه به «دژ جمهور» و «قلعه بذ» نیز معروف است که محل مبارزه خرم‌دینان و فرماندهی آنان بود. قلعه بابک بالای قله‌ای بنا شده که معماری بی‌نظیر و فوق‌العاده‌ای دارد و فاصله آن تا کلیبر حدود 3 کیلومتر است.

قلعه بابک نماد مقاومت و ایستادگی است. این قلعه در زمان‌های خیلی دور با نبود امکانات کافی و ابزارهای پیشرفته آنقدر محکم و غیرقابل نفوذ ساخته شده که هیچ مهاجمی موفق به فتح آن نبوده است و دیوارهای این قلعه با گذشت سالیان سال هنوز سالم مانده‌اند. بابک خرم‌دین در آخر با خیانت افشین توسط نیروهای دشمن اعدام می‌شود.

دره و پارک جنگلی مکیدی

پس از بازدید از قلعه بابک حتما سری به دره و پارک جنگلی مکیدی بزنید. این پارک جنگلی چون در کنار قلعه بابک (سمت غرب قلعه بابک) قرار گرفته به نام‌های «دره قلعه» و «قلعه دره‌سی» نیز خوانده می‌شود. اگر بخواهید از قلعه بابک به این دره بروید باید از چند روستا مثل روستای علی‌آباد گذر کرده و خود را به مکیدی برسانید.

دره مکیدی غنی از گیاهان دارویی مثل بابونه، بومادران، شیرین بیان و آویشن است که اواسط بهار تا اواسط تابستان بهترین زمان برای برداشت آن‌ها خواهد بود. چشمه‌های آب معدنی سرد و گرم یکی از زیبایی‌های دیگر این منطقه به شمار می‌رود. در نزدیکی روستای متالی در کلیبر یک تاسیسات آب درمانی وجود دارد که از معروف‌ترین آب درمانی‌های کشور است.

منطقه حفاظت شده آینالو

منطقه حفاظت شده آینالو از قلعه بابک حدود 40 کیلومتر فاصله دارد و از کلیبر نیز 50 کیلومتر راه خواهد بود. جنگل های ارسباران با شگفتی‌های خارق‌العاده‌اش می‌توان اعتراف کرد که یک تکه‌ای از بهشت است. اهالی این منطقه می‌گویند علت نامگذاری این منطقه وجود یک عمارت بزرگ به نام آینالو است که به دوران قاجار برمی‌گردد و در گذشته به یک تاجر ارمنی تعلق داشته است.

کلمه آینالو برگرفته از آینه است و سقف عمارت با آینه های زیبا معماری شده که نور را منعکس می‌کنند. کلیسایی با همین نام در آینالو وجود دارد که اکنون با گذشت سال‌ها هنوز هم پابرجاست. نقش و نگارهای زیبا در بیرون و داخل کلیسا با هنرمندی خاصی طراحی شده‌اند و علاوه بر این کلیسا، کلیساهای دیگری به نام‌های ناپشته و وینق نیز در این محل وجود دارند که تقریبا 100 سالی از ساخت آن‌ها می‌گذرد.

از جاذبه‌های دیگر جنگل های ارسباران می‌توان به قلعه پشتو، قلعه جوشین، دژ قهقهه، بقعه شیخ شهاب‌الدین اهری، قصر آینه لو، دژ طوماسیان و کلیسای نارینی اشاره کرد. هر چه از شگفتی‌های این منطقه برایتان بگوییم باز کم است و همچنین با سفر به ارسباران و دیدن زیبایی‌های بی‌نظیر آن حیرت‌زده خواهید شد.

انواع گونه‌های جانوری و گیاهی

تنوع جانوری و گیاهی در جنگل های ارسباران بسیار زیاد است و از آن به عنوان پارک ملی یاد می‌شود. این منطقه ممنوعه و حفاظت شده دارای پنج گونه دو زیست، 220 گونه پرنده، 22 گونه ماهی و انواع خزندگان و پستانداران است که پستانداران آن بیشتر خرس، گراز، پلنگ، بز و وشق هستند.

از پرندگان این محل می‌توان به کبک، قرقاول، مرغ قفقازی سیاه، دراج و کلی پرندگان دیگر اشاره کرد. اکنون یکی از کارهای مهمی که پارک ملی ارسباران به آن پرداخته، احیای نسل آهویی از نوع مارال است که چند راس آهوی مارال را در اینالو به وسعت هفت هکتار رها کرده و به آنجا انتقال دادند؛ با انجام این کار از منقرض شدن نسل آن‌ها جلوگیری می‌کنند.

علاوه بر گونه‌های جانوری گونه‌های گیاهی زیادی این منطقه را فرا گرفته است. جنگل های ارسباران از درختان بی‌شماری تشکیل شده‌اند؛ مثل زرشک، گلابی وحشی، بلوط، کیکم، انار و سیب وحشی، درختچه‌های زغال‌اخته و تمشک و همچنین سماق. میوه خاص و ترش‌مزه این منطقه قره‌قات است که هرساله از هر بوته آن 3 الی 4 کیلو میوه دریافت می‌کنند. بیشتر میوه‌های این محل در اواسط تابستان رشد کرده و آماده برداشت هستند.

حدود 250 نوع قارچ در جنگل ‌های ارسباران شناسایی شده‌اند. یکی از قارچ‌ها که قیمت بالایی داشته و بسیار هم کمیاب است، قارچ دنبلان نام دارد. قارچ دنبلان سیاه و سفید، یک قارچ زیر زمینی است که معنای کلمه دنبلان در زبان ترکی «بالا آمده» خواهد بود و علت این نامگذاری به دو دلیل بوده است:

•       برخی می‌گویند این نوع قارچ چون هنگام رشد خاک‌های روی خود را کنار می‌زند، دنبلان یا بالا آمده نامیده می‌شود.
•       عده‌ای هم باور دارند این نامگذاری بیشتر بخاطر قدمت استفاده و مصرف غذایی آن است.

درختان خاص در جنگل های ارسباران

درختان جنگل ارسباران برگ‌های پهنی دارند و مثل شمال کشور کمی مرطوب و نم‌دار هستند و جدا از آن مثل جنگل‌های زاگرس و استپ نیز تقریبا نیمه خشک‌اند. برخی از درختان این جنگل که قبلا هم توضیح دادیم شامل داغداغان، سماق، زبان گنجشک‌ها، گیلاس وحشی، بلوط، افراه و کرب و… است.

درخت سماق در روستای هوراند اهر رویش بیشتری دارد و مردم آن محل با برگزاری جشن برداشت سماق، میوه‌های آن را چیده و سپس آن‌ها را خشک می‌کنند. بعد از اینکه سماق‌ها خشک شدند آن‌ها را آسیاب کرده و مصرف می‌کنند. استفاده از سماق‌ها بیشتر برای خوراک و مصرف غذایی آن‌هاست؛ اما از آن‌ها در کارهایی مثل رنگرزی نیز بهره می‌برند.

ییلاق‌های ارسباران

در منطقه ارسباران کوچ‌نشینان زیادی مشاهده خواهید کرد که به دلیل سرسبزی زیادی که برای چراندن دام خود دارند و همچنین آب کافی باعث شده این منطقه را برای زندگی خود انتخاب کنند. تقریبا حدود 23500 عشایر در ارسباران زندگی می‌کنند. با کوهستانی بودن این منطقه، هوا در روزهای گرم تابستان نیز بسیار خنک است و شب‌های خیلی سردی دارد، بنابراین عشایران این محل بیشترلباس‌های گرم و پشمی می‌پوشند.

زمان مناسب برای سفر به جنگل های ارسباران

برای اینکه در زمان مناسبی سفر خود را به ارسباران آغاز کنید باید از شرایط آب و هوایی آن اطلاع کافی داشته باشید. ارسباران در یک منطقه جنگلی و کوهستانی با آب و هوایی سرد و خشک قرار دارد؛ بنابراین مسافرت در فصل‌های سرد سال مثل پاییز و زمستان به دلیل سرمای طاقت‌فرسای آن توصیه نمی‌شود.

بهترین زمان برای بازدید از زیبایی‌های جنگل های ارسباران که هوا خوب باشد و بتوانید این منطقه را در اوج زیبایی‌هایش مشاهده کنید، اواخر اردیبهشت ماه تا اواخر شهریور ماه خواهد بود. در فصل‌های گرم سال نیز شب‌ها بسیار سرد می‌شود و توصیه ما به شما این است که حتما لباس گرم همراه خود ببرید.

جنگل های ارسباران از لحاظ جغرافیایی

جنگل‌ های ارسباران به عنوان زیست‌کره توسط یونسکو شناخته شده‌اند. طبق آمار به دست آمده در این منطقه سالانه حدود 461 میلی‌متر بارندگی می‌شود، بنابراین هوای این منطقه کمی مرطوب خواهد بود. علاوه بر باران برف‌های زیادی بر روی کوه‌ها می‌نشیند و جویبارهای زیادی را به وجود می‌آورد که همه آن‌ها در نهایت به رود ارس می‎ریزند.

مسیرهای رسیدن به جنگل های ارسباران

اگر قصد سفر به جنگل‌ های ارسباران آن هم با هواپیما را دارید ابتدا باید برای خرید بلیط اقدام کنید. چون ارسباران مکانی جنگلی است هیچگونه فرودگاهی ندارد، بنابراین شما باید بلیط هواپیما برای شهر تبریز را تهیه کرده و پس از رسیدن به تبریز با کرایه ماشین خود را به ارسباران برسانید. البته در نظر داشته باشید که فاصله تبریز تا جنگل های ارسباران 2200 کیلومتر معادل 2 ساعت و ده دقیقه خواهد بود.

اگر با قطار هم بخواهید به ارسباران بروید، ابتدا به تبریز یا جلفا رفته و از آنجا با ماشین‌سواری به منطقه ارسباران می‌رسید. سفر به ارسباران آن هم با اتوبوس شاید کمی سخت باشد، اما لذت‌بخش است. شما با تهیه بلیط به مقصد اهر می‌توانید به راحتی به ارسباران برسید که فاصله اهر تا ارسباران 111 کیلومتر معادل یک ساعت و نیم راه خواهد بود.

اگر می‌خواهید با خودروی شخصی خود راهی این سفر شوید باید ابتدا به سمت شهر تبریز سفر کرده و سپس از خود تبریز به سمت کلیبر حرکت کنید که فاصله کلیبر تا ارسباران حدود 50 کیلومتر خواهد بود و از لحاظ زمانی یک ساعت راه می‌شود. اگر با ماشین شخصی سفر کنید هم راحت‌تر هستید و هم می‌توانید بین راه توقف کرده و از زیبایی‌های مسیر لذت ببرید.

نکات مهم جهت بازدید از جنگل ‌های ارسباران

برای اینکه سفری بدون دغدغه و راحتی را داشته باشید بهتر است نکاتی که برای سفر به ارسباران لازم و ضروری هستند را بدانید. در ادامه این نکات را با شما در میان خواهیم گذاشت:

•       قبل از هر چیز باید مراقب طبیعت باشید و در حفظ، نگهداری و پاک ماندن آن بکوشید.
•       به دلیل سرد بودن هوا حتی در اوج گرمای تابستان توصیه می‌شود لباس‎های گرم و پتو همراه خود داشته باشید.
•       وسایل مورد نیاز مثل زیرانداز، کرم ضدآفتاب و… همراه خود داشته باشید.
•       مدارک شناسایی خود را حتما به همراه داشته باشید.
•       به دلیل کوهستانی بودن این منطقه، سعی کنید کتونی مخصوص کوهنوردی برای خود بیاورید.
•       اگر به تنهایی سفر کرده و یا جمعیت‌تان کم است قید چادر زدن را بزنید و از اقامتگاه‌های شهر استفاده کنید.

هتل‌های اطراف جنگل ‌های ارسباران (اقامت در ارسباران)

به دلیل نزدیکی شهر کلیبر به جنگل‌ های ارسباران، گردشگران زیادی برای رزرو هتل و سوئیت به این شهر مراجعه می‌کنند. از هتل‌های کلیبر می‌توان به هتل سحراما، هتل پارادایس، هتل کلیبر اشاره کرد که مکان‌هایی پر از آرامش برای استراحت شما خواهند بود. برخی افراد هم پس از بازدید از ارسباران به سمت تبریز حرکت کرده و در هتل‌های آنجا به استراحت می‌پردازند؛ بهترین هتل‌های تبریز شامل هتل سینا، سهند، کاسپین، هتل گسترش و هتل پارس ائل گلی هستند.

در آخر

جنگل های ارسباران یکی از مجذوب کننده‌ترین شگفتی‌های خلقت است که با حضور زیادی از گردشگران از اقصی نقاط جهان هنوز هم دست نخورده باقی مانده و آماده پذیرایی از مسافران است. در مجله سپنجا دریافتید که وجود پوشش گیاهی و جانوری خاص و همچنین جاذبه‌های تاریخی و آبشارهای دیدنی این منطقه، صحنه‌ای جذاب و تماشایی را خلق کرده است.