شجره نامه کرمانج های خراسان

تاریخ پر از قصه های قشنگ است. پر از پند و اندرز برای آنانکه می اندیشند و تفکر را سرلوحه زندگی خود قرار داده اند. یکی از بخش های زیبای تاریخ بررسی ریشه و شجره نامه یک ایل یا قوم می باشد و اینبار در سپنجا تصمیم گرفته ایم تا به شجره نامه کرمانج های خراسان بپردازیم.

پس با سپنجا همراه باشید تا سفری به دل تاریخ داشته باشیم و با این کردهای اصیل و غیور ایرانی بیشتر آشنا شویم. کوردهایی که در شمال خراسان زندگی می کنند و اصالتا از ترکیب کردستان کردهای سوریه، قفقاز، باکو، ترکیه، ماکو و مهاباد و پیرانشهر و کردهای جنوب عراق تشکیل شده‌اند. تا انتهای این مطلب تاریخی و جذاب همراه ما باشید.

معنی کرمانج

کرمانج به گروه بزرگی از اقوام کرد گفته می شود که به زبان کرمانجی سخن می گویند. در تاریخ ایران آمده است که کرمانج ها محافظ مرز های شمال شرق ایران زمین بوده اند و سرداران بزرگی همچون نادر شاه بر آنها حکمرانی می کردند.

کلمه کرمانج به شکل های مختلفی مثل کِرماج، کِرمانج یا کِرمان نیز تلفظ می‌شود. کُردمانج نیز در زبان کوردی شمالی تلفظ و نوشته می شود. در کتاب واژه‌نامۀ کردی کرمانجی-انگلیسی مایکل چایِت آمده است که کوردهای ترکیه واژۀ کرمانج را به روستاییان غیرعشایر می گفتند، اما در کردستان عراق برعکس به بخشی از بزرگان قبایل کرمانج می گفتند. به همین دلیل این واژه همچنین در معنای روستایی و رعیت هم به کار می‌رود.

کرمانج ها علاوه بر فرهنگ بسیار غنی از فولکلور و موسیقی و رقص هایی زیبایی برخوردارند که تحرک فراوان در آنها حرف اول را می زند. هر چند که امروزه این قوم به دلیل پراکندگی مردمانش در سراسر دنیا در خطر نابودی فرهنگ و زبان خود قرار دارد.

تاریخچه کرمانج

در کتب قدیمی تاریخ آمده است که شاه عباس برای نگهداری و حفاظت از مرزهای ایران،کردهای شرق ترکیه را در زمان خود، به شمال شرق ایران منتقل نمود وخان های بزرگ کرمانج، موظف بودند که با هجوم ارتش های ازبک، مغول و ترکمن مقابله کنند.

در خاطرات ابومسلم خراسانی و یا خاطرات تیمور در کتاب منم تیمور جهانگشا، آمده که کردها قبل از دوره صفوی نیز در شمال شرق ایران زندگی می کردند.

در اواسط قرن دهم که ایران مورد هجوم ازبک ها قرار گرفت و مشهد و بخش هایی از شاهرود، سمنان، دامغان، ورامین و کاشان را تحت سلطه خود در آورده بودند کرمانج ها بواسطه مهاجرت و حضورشان در شمال خراسان بزرگ و جنگ شجاعانه و قدرتمندی که با ازبک ها داشتند، باعث شکست ازبک ها و بیرون راندن آنها از مرزهای ایران شدند.

برخی از مورخان حضور کرمانج های خراسان را پس از پیروزی عثمانی‌ها در جنگ چالدران می دانند چرا که، عثمانی ها پس از پیروزی رفتار بی رحمانه‌ای با کُردها در پیش گرفتند و به شکنجه و  قتل‌عام‌ آنها پرداختند، به همین دلیل بعد از جنگ چالدران مهاجرت کردها به مناطق داخلی ایران بیشتر شد و گروه زیادی از طوایف کرمانج ها به این مناطق مهاجرت کردند.

پادشاهان کرمانج

نادر شاه افشار که یکی از معروفترین پادشاهان ایرانی و ملقب به ناپلئون ایرانی بود و در سال ۱۶۸۸ در ایل افشار از ایلات کرمانج در خراسان به دنیا آمد، از نامدارترین پادشاهان کرمانج می باشد.

کردهای خراسان از کجا آمدند؟

نقل قول های زیادی از اصالت و آمدن کردهای خراسان برای اولین بار به خراسان وجود دارد اما به نظر می رسد که درست ترین گزارش به گواهی تاریخ این باشد که كردهای خراسان یكی از ایل های بزرگ و معروف چمشگزک هستند كه برای اولین بار در دوران صفویه به شمال شرق ایران مهاجرت کرده و سکنی گزیدند. آنها در ابتدا به ورامین رفتند و بعد از آن به نوار مرزی قوچان بجنورد، شیروان، و درگز كوچ نمودند.

همین طور بنابر اقوال تاریخی آمده که عده ای از سران معروف این قوم در دوره صفویه و افشاریه و قاجار از پست و منصب های مهم نظامی برخوردار بودند و نقش اساسی در تاریخ خراسان ایفا کردند.

آیا کردها به خراسان تبعید شدند؟

بله طبق اقوال تاریخی پس از فشار و ظلم و ستم های عثمانی بر علیه کردها آنها مجبور به مهاجرت شدند و مناطقی از شمال شرق ایران را برای خود برگزیدند.

و اکنون بیش از ۴۰۰ سال از کوچ تاریخی این کردها که از نواحی شمالی مناطق کُردنشین ترکیه بوده اند می گذرد و  بنا بر اقوال تاریخی نزدیک به ۵۰ هزار خانوار کُرمانج در آن زمان به مرزهای خراسان در شمال شرق ایران مهاجرت نمودند.

جمعیت کرمانج های جهان

کردهای جهان در بیش از 30 کشور جهان بصورت پراکنده وجود دارند و قوم کرمانج حدود ۷۰٪ از تمام کردهای جهان را تشکیل داده اند. “شمال خراسان ” و شمال شرقی ایران یکی از مهم ترین مراکز تجمع قوم کرمانج می باشد که چیزی در حدود حدود دو میلیون نفر می باشد.

غیر از شمال خراسان دیگر مناطقی که کرمانج ها در آن ساکنند عبارتند از کردستان سوریه، کردستان عراق، کردستان ترکیه و کل جنوب و قسمت هایی از شرق و مرکز ترکیه و همین طور تعداد زیادی از کشورهای آسیای میانه و اروپا که گاها تا چند صد هزار نفر کرمانجی در کنار یکدیگر و در این جوامع زندگی می کنند.

اصالت کرمانج های خراسان

اصالت کرمانج های خراسان همانطور که گفتیم کرد می باشد که در زمان صفویه به دلایل گوناگون به مناطق شمال‌شرقی ایران مهاجرت کردند و اکنون نیز مقر اصلی آنها در شهرهای قوچان، نیشابور، شیروان، بجنورد، اسفراین، فاروج، آشخانه، چناران، کلات و درگز می باشد.

آداب و رسوم کرمانج ها

کمانج ها آداب و رسوم بخصوصی دارند و مخصوصا در مراسم عروسی کاملا به شیوه سنتی عمل می کنند. رقص و موسیقی و لباس سنتی بخش جدایی ناپذیر از فرهنگ کرمانج ها می باشد و احترام به سنن و آداب و رسوم گذشته حتی در میان جوانان آنان نیز رایج است.

انها نیز عید نوروز را همچون تمام ایرانیان جشن می گیرند و به شادی و پایکوبی می پردازند و برای عروس های خودشان قدیم ها تا هفت شبانه روز به جشن و پایکوبی می پرداختند. هر چند که امروزه به دلیل مشکلات معیشتی تنها به یک روز جشن اکتفا می کنند اما همچون گذشته عروسی های خود را به روش سنتی برگزار می کنند.

سخن پایانی 

در این مقاله به اختصار از شجره نامه کرمانج ها گفتیم و متوجه شدیم که چه قوم اصیل و شجاعی بودند و هستند و چگونه و تحت چه شرایطی باعث شد که به خراسان شمالی ایران سفر کنند. آشنایی با اقوام مختلف ایرانی باعث می شود که درک آگاهانه و بهتری نسبت به آنها داشته باشیم و در سایه سار عشق در سرزمین جاودانه خود ایران دست در دست یکدیگر در کنار هم زندگی نماییم و از زیبایی های این مرزوبوم نهایت لذت را ببریم.

منتظر شنیدن نقطه نظرات و اطلاعات و تجربه های شما در خصوص اقوام غیور و ایرانی کرمانج ها هستیم و خوشحال می شویم که آنها را با ما به اشتراک بگذارید.

از اینکه تا پایان این مقاله همراه سپنجا بودید سپاسگزاریم و همانطور که می دانید سپنجا سامانه رزرو بهترین اقامتگاه در هر کجای ایران است پس در هر کجای ایران که هستید برای رزرو اقامتگاه، هتل یا بومگردی روی سپنجا حساب کنید.

بیشتر بخوانید:هر آنچه که نیاز است در مورد قوم کرمانج بدانید!