راهنمای جامع و کاملی از تمام آن‌چه راجع به خلیل شهر بهتر است بدانیم
در دامنه‌ی کوه زیبای جهان مورا شهرستانی زیبا و کوچک یافت می‌شود که سراسر آن فضاهای سرسبز و دلنشین دیده می‌شود. روستای خلیل محله در امتداد رود اسپی واقع شده و از این‌روشکل و جغرافیای طولی دارد. قبل از آن که این روستا به شهر تبدیل شود نام خلیل محله زینت‌بخش آن بوده است. این رود، و همچنین پوشش جنگلی این ناحیه، فضایی را در این شهر به وجود آورده که مسافران را برای دیدنش ترغیب می‌کند. به جز رود اسپی، . شاخه‌های رودخانه‌ی کلاک یا سفیدرود نیز در این منطقه جاری است و از زمین‌های آبادی عبور می‌کند. این اتفاق دره‌ی بسیار عمیقی در بعضی از نقاط خلیل شهر پدید آورده است. با سپنجا همراه باشید.
پیشینه تاریخی خلیل شهر
حدود 270 سال قبل طایفه‌ای با اصالت ایرانی از روستای استاجنان، واقع در منطقه‌ای کوهستانی، واقع در بخش یانه‌سر بهشهر کوچ کردند و در دامنه‌ی شمالی کوه البرز ساکن شدند.
یک زلزله‌ی بزرگ در دوران سلطنت شاه عباس صفوی، شهرستان خلیل آباد را به کلی ویران کرد. سال‌های بعد در این منطقه خلیل خان، فرزند جلیل بیک که از خاندان عرب بود، قلعه ای ساخته شد که به خلیل آباد مشهور شد.
تمام مردم خلیل شهر یک آداب و رسوم مشترک داشته، و به زبان گیلکی مازندرانی و لهجه‌ی محلی سخن می‌گویند . این شهرستان زیبا از سمت غرب به روستای پاسند در حومه‌ی بهشهر می‌رسد و از طرف شرق تا حومه‌ی بخش کلباد گلوگاه امتداد پیدا کرده است. خطه‌ی خلیل آباد از طرف شمال به دریای کوچک میانکاله و از جنوب تا جنگل زیبای کوه البرز ادامه پیدا می‌کند.
امکانات موجود در خلیل شهر
کشت و کار در پیرامون خلیل‌شهر به کاشت درختان انار، هلو، و انواع نارنگی، می‌رسد. درختان بسیاری با کاربردهای فراروان و از جمله صنعتی در این ناحیه بی اندازه جلوه می‌کنند.
در این شهرستان مکان‌های ورزشی مانند باشگاه کشتی کشیرخیل، باشگاه کوثر شامل ورزش‌های فوتسال، کونگ‌فو، ووشو، کیوکوشین، و باشگاه‌های رباط، مالیکلا، رکاوند، پوریای ولی مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. علاوه بر آن، مراکز آموزشی مانند دانشگاه پیام نور، یک دبیرستان پسرانه، یک دبیرستان دخترانه، چهار مدرسه‌ی راهنمایی، و چهار مدرسه‌ی ابتدایی در آن ساخته شده است.
کشاورزی
محصولات مختلفی در خلیل شهر به ثمر می‌رسند؛ از این رو خیلی از مردم این ناحیه به کشاورزی مشغول هستند. کشاورزی در پیرامون این شهرستان، میوه‌های انار، هلو و انواع نارنگی را در بر می‌گیرد. این درختان معمولا در تمام سال سبز هستند و فضای خاصی به این منطقه بخشیده‌اند.
جالب است بدانید درختان صنعتی مثل صنوبر، اوکالیپتوس، و همینطور کشت‌زارهای توت‌فرنگی و تمشک نیز در این منطقه یافت شده و از منابع مهم درآمد برای مردم آن به شمار می‌رود.
چشمه‌های خلیل شهر
خلیل شهر چشمه‌های مختلفی دارد که در طول سال مسافران و اهالی محل را پذیرا است. همچنین قسمتی از آب مردم این منطقه از این چشمه‌ها می‌آید. آب چشمه‌ی سید علی، در داخل جنگل، واقع در 6 کیلومتری خلیل شهر لوله کشی شده و 9 روستا از جمله عموزاد محله، گته زمین، مالیکلا، ملامحله، رباط، و کرمانی محله، از آن بهره می‌برند.
کشیرخیل از دیگر چشمه‌هایی خلیل شهر است که در تامین آب این منطقه نقش بسزایی ایفا می‌کند. این چشمه‌ها در زیباسازی فضای این خطه نیز بسیار حائز اهمیت هستند.
مناظر طبیعی خلیل شهر
منطقه‌ی خلیل شهر، بردسکن و کاشمر جزء حوضه‌ی آبریز کویر نمک به شمار می‌رود. به مجموعه‌ی این نواحی دشت کاشمر گفته می‌شود. رودخانه‌ی ششطراز که از ارتفاعات شمال غربی خلیل آباد منشا گرفته، از میان این دشت عبور می‌کند. این رودخانه بعد از مسافتی به اندازه‌ی 60 کیلومتر به سد شهید مدرس در محل روستای مهدی آباد می‌رسد.
صنعت در خلیل شهر
در خلیل شهر صنایع مختلفی در حال فعالیت هستند که با آفریدن رشد اقتصادی در این شهرستان کوچک، فرصت‌های بسیاری نیز جهت اشتغال افراد به وجود آورده است.
بعضی از این مراکز تولیدی به شمار زیر هستند:
- شرکت تولیدی پنیر
- شرکت تولیدی آجر سفالی مروارید
- کارخانه تولید آرد گندم
- کارخانه ریسندگی و بافندگی اکریلتاب
- شرکت تولیدی نئوپان 22 بهمن
- 4 واحد کارخانه شالیکوبی
- کارخانه‌ی صنایع پلاستیک فدک که انواع سبدهای پلاستیکی ودوک‌های کارخانجات نخریسی را تولید می‌کند.
- مجتمع تجاری بهار که از نقاط تجاری شهذ محسوب می‌شود و در کیلومتر هشت خلیل شهر ساخته شده است.
- کارگاه تولیدی قدرت امیدی که از جمله بزرگترین مراکز صنعتی تولیدکننده‌ی ادوات کشاورزی مانند تریلی تراکتور، دیسک، گاوآهن، و مخازن آب در این شهرستان است.
موسیقی محلی شهرستان خلیل شهر
این خطه ازموسیقی مقامی خاص منطقه‌ی خود بهره میبرد؛ که قدمت و ارزش ویژه‌ای دارد. مردم خلیل آباد در مراسم‌های مختلف و همینطور در مناسبت‌های گوناگون مثل اعیاد، با اجرای موسیقی سنتی به زیبایی آن روز می‌افزایند. این موسیقی مقامی با سازهای سنتی و محلی مانند دهل، سرنا، دوتار و دف برگزار می‌گردد.
از این جشن‌ها می‌توان به زمان جمع‌آوری محصول اشاره کرد که جشنی به نام خرمن می‌گیرند و نواختن ساز و دهل و رقص دوره و چوب‌بازی از جمله برنامه‌هایی است که در آن اجرا می‌شود.
مزار میرآباد
بنای اولیه‌ی مزار میرآباد در اواخر دوره‌ی قاجار بنا گردیده و اتاق‌های اطراف آن در سال‌های بعد با دستان هنرمند حاجی معمار برای استراحت مسافرین طراحی شد.
مزار میرآباد نقشه‌ای دوازده ضلعی داشته که چهار ورودی هلالی شکل آن را مزین کرده‌اند. در فضای داخلی این بنا طاق‌هایی کم عمق به همراه قوس‌هایی جناقی دیده می‌شود که تا ساقه‌ی گنبد کشیده شده است. همچنین محیط آن با رسمی‌بندی‌های بینظیر و نقش‌ونگار خوش آب و رنگ خود تا مرکز گنبد ادامه دارد.
مزار میرآباد در فاصله‌ی 16 کیلومتری جنوب غرب کاشمر، در روستای میرآباد از توابع بخش مرکزی قرار گرفته است.
بقعه امامزاده قاسم ارغا
به باور مردم خلیل شهر، امامزاده قاسم فرزند حضرت امام موسی بن جعغر(ع) و برادر حضرت امام رضا (ع) هستند. مزار امامزاده “قاسم ارغا” در روستایی به همین نام و در دهستان حومه‌ی بخش مرکزی واقع شده که در اواخر قاجاریه بنا گردیده است.
این بنا مستطیل شکل است و فضای داخلی آن به شکل مربع و با چهار طاق در اطراف آن ساخته شده است. در ورودی بقعه و همچنین پنجره‌های آن مرتفع هستند. بر روی تیزه‌ی گنبد آن نقاشی‌هایی دیده می‌شود که احتمال می‌رود با مرمت‌های غیر کارشناسی از بین رفته؛ وگرنه تمامی گنبد را در بر می‌گرفته است. بنای امامزاده طاق‌هایی جناقی داشته که گنبد اصلی را بر روی ساقه‌ای نگه داشته است.
هنرهای سنتی و صنایع دستی سوغات خلیل شهر
در خلیل آباد، بافتن انواع قالی و فرش‌های پشمی رواج دارد که نقشه‌های کاسه و کوزه بر روی آن‌های دیده می‌شود. در این میان گلیم بافی، حصیربافی و بافت پارچه اهمیت شایانی دارند. علاوه بر این، از انواع مشاغل سنتی در این منطقه می‌توان حرفه‌هایی اصیل از قبیل مسگری، تجاری، آهنگری و رویگری را نام برد.
مناطق کوهستانی خلیل آباد
مناطق کوهستانی در این خطه، از دو رشته ارتفاعات اصلی پدید آمده که رشته‌ی جنوبی آن کوه کمربلند، برغو و فغان بوده و رشته‌ی شمالی آن را کوهسرخ تشکیل می‌دهد.
مخروط افکنه‌های کوچک و بزرگی در این دشت و نزدیک پای کوه دیده می‌شود که غالبا از رودهایی که از ارتفاعات شمالی و حتی جنوبی این منطقه سرچشمه گرفته‌اند، به وجود آمده است.
رودخانه‌ی ششطراز از کاشمر به طرف خلیل آباد و بردسکن کشیده شده است. در طی مسیرش، تپه ماهورهایی به وجود آورده که در زیبایی بسیار منحصر به فرد هستند.
مطالعه کنید: سفر به دماوند بام ایران
آداب و رسوم مردم خلیل شهر
پخت انواع نان‌های محلی و سنتی در خلیل آباد نیز مانند سایر شهرستان‌های خراسان رضوی مرسوم است. علاوه بر این، جشن‌ها، عیدها، و مناسبت‌های ویژه بر اساس داستان‌ها و باورهای مردم این منطقه به زیبایی و شکوه خود پابرجاست.
از این میان جشن خواستگاری، عقد خوانی، سده و چهارشنبه سوری را می‌توان به عنوان پر رونق‌ترین مراسم‌ها نام برد. در میان اهالی خلیل آباد بازی‌ها و ترانه‌های محلی مربوط به این ناحیه رواج دارد؛ بازی ونه شوکافتک، کوک محله و حرنگ حرنگ از این جمله است.
کلام آخر
در این مقاله از سپنجا به معرفی خلیل آباد و امکانات آن پرداختیم. اگر شما هم از این مکان زیبا بازدید کرده‌اید، لطفا نظرات خود را در کامنت با ما درمیان بگذارید.
